Abstract:
حضرت امام جعفر صادق(ع) در حدیث شریف عقل و جهل، لازمهی هدایت بشری را شناخت لشکریان عقل و جهل معرفی میکنند. صدرالمتألهین شیرازی در کتاب شرح اصول کافی خود به شرح این حدیث اهتمام ویژه نموده است. این نوشتار با روش تحلیلی در پی آن است تا با واکاوی شرح ملاصدرا، دستهبندی نوینی را از لشکریان عقل و جهل حول سه محور فکر، حال و عمل، که اضلاع اصلی فعل ارادی انسان هستند ارائه دهد و روابط و نسب میان این سه مؤلفه را در منظومه اخلاق جعفری کشف کند. در بررسی لشکریان هفتاد و پنجگانه عقل و جهل، از منظر مؤلفه های یاد شده و مبادی و نتایج آنها میتوان فضایل و رذایل اخلاقی را در شش حیطه : مبادی و اصول، افکار، افکار و احوال، افکار و اعمال، افکار و احوال و اعمال و همچنین حیطه ثمرات و آثار این قوا، دسته بندی نمود. با این تبیین به این نتیجه نایل میشویم که برای نیل به هدایت حقیقی انسان باید الگویی از خصوصیات اخلاقی تنظیم گردد که به تمامی ابعاد وجودی بشر نظاره داشته و با لحاظ روابط متقابل اضلاع سهگانه وجود او، بتواند گامهای سلوک اخلاقی انسان را ترسیم نماید تا به زمامداری قوه عقل، در شخصیت انسان فضایل انسانی و اخلاقی مجال ظهور و بروز بیابند و به میزان فعلیّت کمالات الهی، سعادت دنیوی و اخروی حاصل شود.
Imam Ja'far Sadegh (AS) in the noble hadith of intellect and ignorance, introduces the necessity of human guidance to know the armies of intellect and ignorance. Sadr al-Muta'allehin Shirazi has paid special attention to the explanation of this hadith in his book Sharh Sufficient Principles.Examining the seventy-five armies of reason and ignorance, from the perspective of the mentioned components and their principles and results, moral virtues and vices can be divided into six areas: principles and principles, thoughts, thoughts and circumstances, thoughts and actions, thoughts and circumstances and actions. He also categorized the fruits and works of these forces. With this explanation, we reach the conclusion that in order to achieve true human guidance, a model of moral characteristics must be set that looks at all aspects of human existence and in terms of the interrelationships of the three sides of human existence, can draw the steps of human moral behavior to The rule of the intellect, the human virtues and moral virtues have the opportunity to appear and manifest, and to the extent of the activity of divine perfections, worldly and otherworldly happiness is achieved.
Machine summary:
اين مقاله با روش تحليلي در پي آن است تا با واکاوي شرح ملاصدرا، دسته بندي نويني را از لشکريان عقل و جهل حول سه محور فکر، حال و عمل ، که اضلاع اصلي فعل ارادي انسان هستند، ارائه دهد و روابط و نسب ميان اين سه مؤلفه را در منظومه اخلاق جعفري کشف کند.
با اين تبيين به اين نتيجه نايل مي شويم که براي نيل به هدايت حقيقي انسان بايد الگويي از خصوصيات اخلاقي تنظيم شود که به تمامي ابعاد وجودي بشر نظاره داشته و با لحاظ روابط متقابل اضلاع سه گانه وجود او، بتواند گام هاي سلوک اخلاقي انسان را ترسيم نمايد تا به زمامداري قوه عقل ، فضايل انساني و اخلاقي مجال ظهور و بروز يافته و به ميزان فعليت کمالات الهي ، سعادت دنيوي و اخروي حاصل شود.
نگارنده تلاش نموده است جنود هفتاد و پنجگانه عقل و جهل را بر مبناي تبييني که جناب صدرالمتألهين بيان داشته است مطابق اين ساختار و ترکيب جديد سامان داده و با نظر به هويت غالب بر هر فضيلت يا رذيلت جايگاه آن را نسبت به ديگر فضايل و رذايل در شخصيت انسان معين نمايد و بر اساس چنين ترتبي از مراحل سلوک اخلاقي و ترتيب گام هاي کسب فضايل سخن گويد.
۱. فضايل و رذايل بنيادي و اصلي (فرماندهان لشگريان عقل و جهل ) ملاصدرا در اين تفسير از ميان قواي هفتاد و پنج گانه عقل ، نقش ويژه اي براي سه لشکر خير، ايمان و عدل قائل است ؛ در متن حديث شريف ، خير وزير عقل معرفي شده است ، و ايمان و عدل در رديف ديگر فضايل آمده اند.