چکیده:
هویت از جمله مفاهیمی است که از دیرباز ذهن بشر را به خود مشغول داشته و از جنبه های گوناگون قابل بررسی است. در یک تعریف ساده هویت به معنی چیستی و کیستی است و از نیاز طبیعی انسان به شناخته شدن به چیزی یا جایی بر می آید. هویت اسلامی به عنوان یکی از انواع هویت ریشه در سنت و آیین پیامبر اکرم، قرآن کریم و نیز اهل بیت ـ علیهم السلام ـ دارد. به نظر نویسندگان مقاله سلسله حوادث اخیری که با خودسوزی یک جوان تونسی آغاز شد و متعاقب آن به سایر کشورهای منطقه گسترش پیدا کرد ریشه در مسائلی دارد که به فرهنگ و هویت اسلامی ملت های منطقه بر می گردد. بر این اساس سوال اصلی ما این است که زمینه ها و انگیزه های بنیادین چنین خیزش و تحولی در کشورهای اسلامی منطقه ژئوپلیتیکی خاورمیانه و شمال آفریقا چیست؟ این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف بازشناسی نقش هویت اسلامی در شکل گیری جنبش های منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا نگاشته شده است. نتیجه حاصل از این پژوهش این است که محرک و بنیان اصلی جنبش های کنونی خاورمیانه در نوعی بیداری سیاسی و اجتماعی نهفته است که اسلام و اسلام گرایی هویت و مبنای آن است.
خلاصه ماشینی:
بر این اساس سؤال اصلی مـا ایـن اسـت کـه زمینـه هـا و انگیزه های بنیادین چنین خیزش و تحولی در کشورهای اسـلامی منطقـه ژئـوپلیتیکی خاورمیانه و شمال آفریقا چیست ؟ این مقالـه بـا روش توصـیفی- تحلیلـی و بـا هـدف بازشناسی نقش هویت اسلامی در شکل گیری جنبش های منطقـه خاورمیانـه و شـمال آفریقا نگاشته شده است .
در پایان قرن بیستم ، پژوهشـگران کشـورهای عربی را غرق در مجموعه ای از بحران های ناکارآمدی، مشروعیت و هویت توصیف میکردند که به واسطه نبود امکان واقعی برای شکل گیـری بـدیل هـای سیاسـی مبتنی بر مردم سالاری دینی، در متن خود سلفیگری تندروانه ای را میپرورد که نوعی اعتراض خشونت بار به واقعیت اقتدارگراییهای سکولار حاکم بر کشورهای مسلمان و هم چنین سلطه طلبی و حمایت همه جانبه آمریکا و غرب از اسرائیل و رویکرد همیشه تهاجمی و تحقیر کننده آن بود.
انقلاب اسلامی ایران به عنوان الگوی خیزش های جدید به تعبیر بسیاری از تحلیل گران ، با توجه به حضـور اسـلام بـه عنـوان عنصـر تعریف کننده اصلی ملت های خاورمیانه و از سوی دیگر شکست و بـی اعتبـاری گفتمان ها و الگوهای معاصر مدعی و کـنش گـر در صـحنه سیاسـی خاورمیانـه ، اسلام و جهت گیری اسلامی انتخاب طبیعی ملت های خاورمیانه است .
در مـوقعیتی کـه اسلام صدای اصلی تحول و عنصر هویت بخش نیروهـای عمـده حاضـر در مـتن تحولات است رسالت اندیشمندان و فعالان عرصه های اجتماعی و سیاسی ایجاب میکند تا الگوی جدیدی برای تحقق خواسته های مطرح شده در دسـترس ایـن ملت ها قرار دهند.