چکیده:
این پژوهش داستان کوتاه فارسی را از دیدگاه نظریه روایت شناسی تزوتان تودوروف مطالعه کرده است. فرضیه جستار حاضر مبنی بر امکان وجود انواع گوناگونی از روابط میان پی رفت هاست. تصور می شود هر نوع رابطه ای که میان پی رفت ها برقرار شود کارکرد یا کارکردهایی داشته باشد. جهت بررسی این دو فرضیه هفت مجموعه داستان کوتاه فارسی از نویسندگان برجسته برگزیده شد. این مجموعه ها از یکی بود و یکی نبود جمالزاده به عنوان سرآغاز این ژانر در ادبیات فارسی تا غریبه ها اثر احمد محمود دوره ای پنجاه ساله را در برمی گیرد و جمعا شامل شصت وسه داستان کوتاه است. در بخش اصلی مقاله مجموعه داستان های گزینش شده به شیوه استنتاجی تحلیل و بررسی شد. درنهایت، با به اثبات رسیدن فرضیه ها این نتیجه به دست آمد که میان پی رفت های روایات داستانی انواع گوناگونی از روابط مانند رابطه تقابلی، رابطه خاطره ای، رابطه پرسش و پاسخی و... وجود دارد که هریک کارکردهایی نظیر پیش آگاهی، برجسته سازی مضمون داستان، شرکت دادن نمایشی خواننده در خلق داستان، ایجاد حالت تعلیق و... دارد.
In this paper، Persian short storyis studied in the light ofTzvetanTodorov’s Narrative Theory. The hypothesis of this research is that there are various types of relations among the sequences، and each relation serves one or more functions. For this purpose، seven collections of Persianshort stories written by outstanding writers were selected. These collections consist of 63 short stories، beginningwith Jamalzadeh، the founder of this genre in Persian literature، and ending with Ahmad Mahmoud covering a period of fifty years. After analyzing deductively the selected stories it is demonstrated that there are many kinds of relations among the sequences of narratives، such as contrastive relation، memorial relation and stichomythic relation. In addition، each of these relations serves some functions، such as prescience، foregrounding of the story’s content and creation of suspense.
خلاصه ماشینی:
پیشینه و روش تحقیق هنگامی که تودوروف درباره ترکیب پی رفت ها به شیوه درونه گیری صحبت می کند بـه رابطـه میان پی رفت ها و انواع محدودی از آن اشاره دارد، اما در نظر نمی گیرد پـی رفـت هـا بـه هـر شیوه ای که ترکیب شوند ممکن است میان آن ها انواع گوناگونی از روابط وجود داشته باشـد و هر نوع رابطه ای که میان پی رفت ها برقرار شود می توانـد کـارکرد یـا کارکردهـایی داشـته باشد.
در ادامه تنها بـه همـین پـی رفـت هـا اشـاره می شود که مورد نظر این مبحث است : (رجوع شود به تصویر صفحه) (رجوع شود به تصویر صفحه) در نمونه بررسی شده ابتدا پی رفت ١ تا گزاره سوم مطرح می شـود، یعنـی اولـین گـزاره کـه شرح وضعیت متعادل اولیه است و طی آن زندگی محترم و ابراهیم روال عادی خـود را دارد.
داستان های "رجل سیاسی " از مجموعه یکی بود و یکی نبـود اثـر جمـالزاده (١٣٨٦: ٤٥-٦٧)، "بی بی شهربانو" از مجموعه شهری چون بهشت نوشـته سـیمین دانـشور (١٣٨١: ٨٧-٦٩) و "آسمان آبی دز" از مجموعه غریبه ها اثر احمد محمود (١٣٨٧: ٩١-٣٧) نمونه هایی از رابطـه اجمال و تفصیل پی رفت ها هستند که در نمونه اول تنها یـک گـزاره ، در نمونـه دوم بیـشتر گزاره ها و در نمونه سوم تمام گزاره های پی رفت اجمالی در پی رفت هـای بعـدی بـه تفـصیل شرح شده اند.