چکیده:
در این پژوهش اثربخشی شیوه های ارائه و تهی ه ی نقشه های مفهومی (ارائه ی نقشه های مفهومی از قبل آماده، نقشه کشی مفهومی مداد -کاغذی و نقشه کشی مفهومی رایانه ای) بر درک مطلب مورد مقایسه قرار گرفت . آزمودنیهای پژوهش عبارت بود از 66 دانش آموز سال سوم متوسطه ( 33 دختر، 33 پسر) که از بین دانش آموزان سال سوم متوسطه شهرستان تربت حیدریه در 1390 به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شدند . این افراد در سه گروه آزمایشی و یک گروه کنترل - سال تحصیلی 91 به صورت تصادفی گمارش شدند . ابزارهای مورد استفاده عبارت بودند از : 1) متون آزمایشی، 2) آزمون درک مطلب، 3) نرم افزار Camp Tools و 4) نقشه های مفهومی محقق ساخته. برای اجرای این پژوهش ابتدا از همه ی گروهها پیش آزمون درک مطلب از متون آزمایشی به عمل آمد . سپس یک گروه همراه با متون آزمایشی نقشه های مفهومی از قبل آماده را مطالعه کردند . گروه دیگر نیز بعد از 4 جلسه آموزش نقشه کشی مفهومی به صورت مداد -کاغذی، از متون آزمایشی، نقشه ی مفهومی تهیه کردند. گروه آزمایشی سوم نیز بعد از 5 جلسه آموزش نقشه کشی مفهومی به کمک رایانه، به تهیه ی نقشه مفهومی، از متون آزمایشی اقدام نمودند . بعد از مطالعه یا تهیه نقشه مفهومی به دست گروه های مختلف، از آزمودنی ها خواسته شد تا به سوالات آزمون درک مطلب پاسخ دهند. گروه کنترل نیز متون آزمایشی را بدون تهیه یا ارائه نقشه ی مفهومی مطالعه کردند. یافته ها نشان داد که ارائه ی نقشه های مفهومی از قبل آماده نسبت به مطالعه متن های بدون نقشه مفهومی، درک مطلب آزمودنی ها را به طور معناداری افزایش می دهد. ولی، تهیه ی نقشه مفهومی توسط آزمودنی ها به کمک رایانه یا به صورت مداد -کاغذی، نسبت به مطالعه متون آزمایشی بدون نقشه مفهومی (گروه کنترل )، تفاوت معناداری نداشت . نتیجه ی اصلی این که بهترین راه برای افزایش درک مطلب، همراه نمودن نقشه های مفهومی از قبل آماده با متون مورد مطالعه دانش آموزان است.