چکیده:
ﻳﻜﻲ از روش ﻫﺎی ﺷﻨﺎﺧﺖ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ و رﻳﺸﻪ ﻫﺎی ﻣﻠﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﻔﻆ ﻫﻮﻳﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ورزﺷﻲ ﻛﺸﻮر، ﺑﺮرﺳﻲ اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎی ﺑﺪﻧﻲ و ﻧﻈﺎﻣﻲ ـ ورزﺷﻲ در اﻳﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن اﺳﺖ . ﻫﺪف ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺣﺎﺿﺮ، ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﻧﻮاع اﺑﺰارﻫﺎ و رﺷﺘﻪ ﻫﺎی ورزﺷﻲ ﻣﺘﺪاول دراﻳﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺤﺘﻮای 9 ﺟﻠﺪ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﺔ ﻓﺮدوﺳﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن اﺳﺖ. در ﺿﻤﻦ در ﻣﻮرد ﻫﺮ ﻳﻚ ازاﺑﺰارﻫﺎ و رﺷﺘﻪ ﻫﺎی ورزﺷﻲ، اﺑﻴﺎﺗﻲ از ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻧﺘﺨﺎب و اراﺋﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ. ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎی ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﺸﺎن داد از ﺑﻴﻦ 31 اﺑﺰار ﻧﻈﺎﻣﻲـ ورزﺷﻲ ﻛﻪ 1753 ﺑﺎر در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺗﻜﺮار ﺷﺪه ، ﺷﻤﺸﻴﺮ و ﺗﻴﻎ، ﺗﻴﺮ و ﻛﻤﺎن ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎ 62 و 02 درﺻﺪ ﺗﻜﺮار ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ اﺑﺰار ﻧﻈﺎﻣﻲ ـورزﺷﻲ اﻳﺮاﻧﻴﺎن را ﺗﺸﻜﻴﻞ داده اﺳﺖ. از ﺑﻴﻦ 7 ورزش راﻳﺞ ﻛﻪ 473 ﺑﺎر در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺗﻜﺮار ﺷﺪه، ورزش ﺷﻜﺎر، ﭘﻴﺎده روی و ﭼﻮﮔﺎن ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎ 03 ، 52 و 11 درﺻﺪ ﺗﻜﺮار ﺟﺰء ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎی ﺑﺪﻧﻲ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﻮد. از ﺑﻴﻦ 6 ﻓﻦ ﻣﺘﺪاول در ورزش، ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻓﻨﻮن ﺑﻪ ورزشﻛﺸﺘﻲ اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺖ ﻛﻪ ﻓﻦ ﻛﻤﺮ ﻳﺎ ﻛﻤﺮﮔﻴﺮی ﺑﺎ 08 درﺻﺪ ﺗﻜﺮار در رﺗﺒﺔ اول ﺑﻮد. ﻋﻼوه ﺑﺮاﻳﻦ، ﺑﺮرﺳﻲ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎی رزﻣﻲ ـ ورزﺷﻲﭘﻬﻠﻮاﻧﺎن ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ از ﺑﻴﻦ 5574 ﺗﻜﺮار اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎ، وﻳﮋﮔﻲ ﺳﻮار و ﺳﻮارﻛﺎری ﺑﺎ 32 درﺻﺪ ﺗﻜﺮار در رﺗﺒﺔ اول ﻗﺮار دارد. اﻳﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ، ﺗﻨﻮع رﺷﺘﻪ ﻫﺎ و ﻣﻬﺎرت اﻳﺮاﻧﻴﺎن را در اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫﺎ و ﻓﻨﻮن ﻣﺨﺘﻠﻒ ورزﺷﻲ ـ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ.
خلاصه ماشینی:
"ﺧﻮﺷﻜﺎم در رﺳﺎﻟﺔ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﺧﻮد، ﻣﻮرد ﺟﺴﺖ و ﺟﻮی دﻗﻴﻖ و ﻛﺎﻣﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﺷﻤﺎرش ﺿﻤﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻌﻨﻲ و ﻣﻔﻬﻮم ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ، ﺑﺎزی و ورزش و ﺷﺪ، ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ای ﻛﻪ ﺣﺘﻲ دﻗﺖ ﻻزم ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺎی ﻓﺎرﺳﻲ و اﺷﻌﺎر ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎی ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺷﺒﻴﻪ ﺧﻮد ﻣﻮرد ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻪ ﺑﺎزی ﻫﺎ و ورزش ﻫﺎی ﻧﻈﺎﻣﻲ اﻳﺮان ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﺗﻤﺪن ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮد.
۹۶ اﺑﻴﺎت زﻳﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ ﺳﻨﮓ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﭘﺲ او ﻓﺮﻧﮕﻴﺲ و ﮔﻴﻮ دﻟﻴـــﺮ ﻗﺪرت، ﺗﻮان ﺑﺪﻧﻲ ﻳﺎ وﺳﻴﻠﻪ ای ﺑﺮای ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ : ﺑﺮون ﺷﺪ ز ﺟﻴﺤﻮن و از آﺑﮕﻴــﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺮد ﺳﻨﮓ اﺳﺖ و ﺧﺮد ﭼﻮ از رود ﻛﺮدﻧﺪ ﻫﺮ ﺳﻪ ﮔﺬر ﺑﻪ ﮔﻴﺘﻲ ﺑﻲ آزاری اﻧﺪر ﺧﻮرد ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻛﺸﺘﻲ ﺷﺪ آﺳﻴﻤﻪ ﺳﺮ در داﻧﺶ واﻧﮕﻬﻲ راﺳﺘﻲ ﻧﺪﻳﺪم ﻧﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺸﻨﻴﺪم ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺰﻳﻦ دو ﻧﻴﺎﺑﻲ روان ﻛﺎﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﻛﺮدی ﻛﺴﻲ آب درﻳﺎ زﻣﻴﻦ ﻧﻴﺰه ﭘﺮاﻧﻲ و زوﺑﻴﻦ ﭘﺮاﻧﻲ : ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﺎرت ﻫﺎی در داﺳﺘﺎن رﺳﺘﻢ ﺑﺎ اﻛﻮان دﻳﻮ ﻧﻴﺰ ﻓﺮدوﺳﻲ ﻣﻬﺎرت آﻣﻮزﺷﻲ و ﻓﻨﻮن ﺟﻨﮕﻲ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻮار ﻳﺎ ﺷﻨﺎﮔﺮی رﺷﺘﻢ را ﻳﺎدآوری ﻣﻲ ﻛﻨﺪ.
ﺣﺎﺿﺮ، اﻳﻦ دو ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺎ ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ دوان، ﭘﻴﺎده دوان و دو در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ : ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ ﻫﺮ دو ﭘﻴﺎده دوان ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﻲ ز ﭘﻴﺶ ﺳﭙﻪ ﺗﺎ ﺑﺮ ﭘﻬﻠﻮان ﺑﺮ اﺳﺎس ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎی ﺗﺤﻘﻴﻖ، ﺗﻜﺮار ﭼﻬﺎر ﺑﺎر واژة ورزش دوﻳﺪن ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﻲ در ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ آﻣﺎدﮔﻲ ﺳﺮﺑﺎزان و ﺑﺮای در ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻏﻴﺮ از ﻣﻔﻬﻮم ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ و ورزش اﻣﺮوزی ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖ در ﺑﺎزی ﻫﺎ و دﻳﮕﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎ ارزش زﻳﺎدی داﺷﺘﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎی ﺧﻮﺷﻜﺎم و ﻣﺪﻧﻲ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد."