چکیده:
در تعامل دین با فرهنگ اشکالی گونه گون از تدین بروز می کند. عوامل متعددی در شکل گیری دینداری فرهنگی دخالت دارند که از جمله می توان به شرایط جغرافیایی و تاریخی، فضا، عادت واره و رسانه ها اشاره کرد. این مقاله برای گونه شناسی دینداری فرهنگی چهارگونه اصلی: تدین قشر فرودست فرهنگی، تدین قشر متوسط فرهنگی، تدین روشنفکران و تدین عالمان دینی را مفهوم پردازی کرده است. مهم ترین عاملی که دو دسته روشنفکران و عالمان دینی را از دو قسم دیگر جدا می نماید بهره مندی از تعقل در دینداری است و در عین حال نحوه رویارویی با عقل به شکاف میان روشنفکران و عالمان دینی می انجامد.
Different kinds of religiosity emerge in the interaction between religion and culture. Various factors are involved in the formation of cultural religiosity، including geographical and historical conditions، environment، habitus and media. The present paper is an attempt to conceptualize the typology of four main forms of cultural religiosity: the religiosity of culturally lower stratum، religiosity of culturally middle stratum، religiosity of intellectuals and religiosity of religious scholars. The main factor distinguishing the intellectuals and religious scholars from the other two strata is their possession of reasoning in religiosity، while the way of dealing with reason leads to the gap between intellectuals and religious scholars.Keywords: Culture, Habitus, Religion, Diversity Of Religiosity, Cultural Religiosity
خلاصه ماشینی:
اين ســخن به معناي قشري و گروهي کردن دين نيست و نبايد اين تصور پيش آيد که منظور از تفاوت در دينداري تفاوت براساس تقسيم بندي هاي اجتماعي است .
عمده ترين دليل براي انتخاب اين دســته از تعاريف آن است که با تعريف ماهوي دين سريع تر و دقيق تر مي توان به الگويي مناسب براي شناخت دينداري فرهنگي دست يافت .
اگر قرآن ، سنت ، عقل و اجماع را به عنوان منابع چهارگانه کســب معرفت ديني به شــمار آوريم ميزان آشــنايي افراد با آنها و پايبندي به آنها و همچنين تعريفي که از اين منابع چهارگانه ارائه مي کنند، سرمايه فرهنگي موجود نزد افراد را براي دينداري نشان مي دهد.
به نظر گيرتز، آگاهي جمعي به مثابه نظامي فرهنگي ـ که دين را هم بايد در سطح توده اجتماعي از اين نوع دانست ـ داراي پنج ويژگي عمده است که عبارت اند از: ١.
منظور از گزينش گري در ســطح دينداري عامه اين است که افراد براي عمل و نيز اعتقاد يافتن به حقايق ديني دست به گزينش مي زنند.
دينداري عامه براي حل مشکلات خود ابزاري را در نظر مي گيرد و راهکارهايي را در اختيار قرار مي دهد اما ممکن است براي رفع مشکلات خود تنها به ابزارهاي تعريف شــده در اين آگاهي جمعي تمســک جويد و از پرداختن به ريشــه هاي مســئله خودداري کند.
در اين صورت دين برخاسته از فرهنگ عامه پســند ديني است محفوف به فضاي ايدئولوژيک چرا که به مثابه يک متن اولا بيان کننده آگاهي کاذب اســت ، ثانيــا ادراک اجتماعي خاصي را بروز مي دهد و ثالثا به نظم اجتماعي خاصي پايبند اســت و طرفدران خود را به آن مقيد مي ســازد.