چکیده:
هدف: هدف از این پژوهش شناسایی قارچ¬های موجود بر نسخ خطی آرشیو موزه و کتابخانه¬ی ملی ملک و تاثیرات ناشی از آن¬ها بر کاغذ و سلامت افراد در تماس با آثار است روش / رویکرد پژوهش: در این پژوهش روش یافته¬اندوزی میدانی، آزمایشگاهی و کتابخانه¬ایست. ابتدا آثار بر اساس تاثیرات بصری قارچ¬ها، در شش دسته¬ی کلی قرار گرفتند و سپس نمونه¬هایی از آثار شاخص هر دسته به منظور کشت و شناسایی قارچ، در شرایط استریل برداشته¬شد. جهت کشت از محیط سابورو دکستروز آگار استفاده شد و قارچ¬ها بر اساس خصوصیات و ویژگی¬های ماکروسکپی، میکروسکپی و مرفولوژی شناسایی شدند. سپس بر اساس نتایج حاصل، تاثیرات آن-ها بررسی شد. یافته¬ها و نتایج پژوهش: بررسی¬ها نشان می¬دهد که قارچ¬های موجود بر آثار کاغذی موجود در آرشیو موزه و کتابخانه¬ی ملی ملک به ترتیب پراکنش شامل کلادوسپوریوم (هرباریوم)، پنی¬سیلیوم (اکسپانسوم)، آسپرژیلوس نیجر، رایزوپوس (استولونیفر)، سفالوسپوریوم، آسپرژیلوس گلاوکوس و آلترناریا آلترناتا است، که جز قارچ¬های سلولوتیک¬اند، و با تولید آنزیم-های سلولاز، منجر به تخریب ساختاری سلولز کاغذ و تغییرات بصری متفاوت بر آن¬ها می¬شوند. بر این اساس قارچ کلادوسپوریوم (هرباریوم) عامل ایجاد لکه¬های درشت آبی تیره تا سیاه، آسپرژیلوس نیجر لکه¬هایی به شکل نقاط کوچک سیاه، آسپرژیلوس گلاوکوس لکه¬های قهوه¬ای، آلترناریا آلترناتا لکه¬های تیره قهوه¬ای تا سیاه، سفالوسپوریوم لکه¬های گلبه¬ای و صورتی تا قرمز مایل به قهوه¬ای و قارچ¬های رایزوپوس (استولونیفر) و پنی¬سیلیوم (اکسپانسوم) نیز لکه¬های زرد روشن تا زرد مایل به قهوه¬ای در آثار بررسی شده، است. علاوه¬بر این با توجه به قابلیت تولید مایکوتوکسین و سموم مختلف، این قارچ¬ها مشکلات متعددی را برای سلامتی افراد ایجاد می¬کنند. از این¬رو لزوم درمان سریع¬تر این آثار امری روشن است.