چکیده:
گوته ، اندیشمند و شاعر آلمانی ، و امرسن ، شاعر ـ فیلسوف امریکایی ، از جمله شاعرانی هستند که نه تنها در ادبیات ملی کشورشان ، بلکه در ادبیات جهان نیز بسیار تاثیر کرده اند. وجوه مشابه فراوانی در نگرش و اندیشه های این دو شاعر به چشم می خورد که از مهم ترین آنها علاقه مندی هر دو شاعر به حافظ و معرفی وی به ملت های خود است . پژوهش حاضر، علاوه بر بررسی تاثیرپذیری گوته و امرسن از حافظ ، تلاش هدفمندی را که این دو شاعر برای ایجاد اقبال ادبی حافظ در ادب غرب انجام داده اند، و چگونگی استقبال از شعر واندیشه حافظ در ادبیات آلمان و امریکا را، بر اساس دیدگاه یکی از صاحب نظران ادبیات تطبیقی به نام پراور، بررسی می کند. در این پژوهش ، ابتدا چگونگی آشنایی گوته با حافظ و بررسی عوامل موثر در ایجاد شیفتگی او نسبت به این شاعر ایرانی ارائه خواهد شد. پس از آن چگونگی آشنایی امرسن با حافظ و نهایتا تفاوت دیدگاه های گوته و امرسن نسبت به شناخت و پذیرش حافظ در ادبیات غرب بررسی می شود. انگیزه اصلی گوته در تقلید از حافظ یافتن طرحی برای عاشقانه سرودن بود، درحالی که امرسن در جست وجوی یافتن اندیشه ای بود که علاوه بر ستایش زیبایی و آرامش ، جوابگوی روح آزادی خواهی و استقلال فردی و هویت ملی جامعه معاصرش نیز باشد و به همین دلیل ، شعر حافظ را، هماهنگ با فرهنگ و ملیت خود، به امریکائیان معرفی کرد. حاصل تلاش این دو، موجب اقبال یافتن حافظ ، در مسند اندیشمندی جهانی ، در فرهنگ و ادب غرب شد
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر، علاوه بر بررسی تأثیرپذیری گوته و امرسن از حافظ ، تلاش هدفمندی را که این دو شاعر برای ایجاد اقبال ادبی حافظ در ادب غرب انجام داده اند، و چگونگی استقبال از شعر واندیشه حافظ در ادبیات آلمان و امریکا را، بر اساس دیدگاه یکی از صاحب نظران ادبیات تطبیقی به نام پراور، بررسی می کند.
انگیزه اصلی گوته در تقلید از حافظ یافتن طرحی برای عاشقانه سرودن بود، درحالی که امرسن در جست وجوی یافتن اندیشه ای بود که علاوه بر ستایش زیبایی و آرامش ، جوابگوی روح آزادی خواهی و استقلال فردی و هویت ملی جامعه معاصرش نیز باشد و به همین دلیل ، شعر حافظ را، هماهنگ با فرهنگ و ملیت خود، به امریکائیان معرفی کرد.
تأثیر جادویی مطالعه دیوان غزلیات حافظ بر گوته چنان عمیق بود که وی مجموعه اشعار خود را، به تقلید از حافظ ، دیوان نامید و این آشنایی درواقع موجب پیدایش یکی از مهم ترین کتاب های ادبیات آلمان به نام دیوان غربی ـ شرقی ٥ (١٨١٨) شد.
٢. چگونگی آشنایی گوته با حافظ یوهان کریستف بورگل ، ١ استاد اسلام شناسی در دانشگاه برن سوئیس و متخصص ادبیات فارسی و عربی و یونان باستان ، بر این باور است که ویژگی های ناآشنای شرق که در دیوان شرقی گنجانده شده ، خواندن این کتاب را حتی برای دوستداران گوته و ادیبان آلمانی اهل فن نیز دشوار می کند و برای درک آن باید به پژوهش های محققان و ایران شناسان مراجعه کرد.