چکیده:
مطبوعات پرشمارگان ایران در روزهای پرحادثه مهر ماه سال 1357 برای نخستین بار در تاریخ مطبوعات این سرزمین، جهت کسب تضمین آزادی خود از سوی دولت، دست به اعتصابی سراسری و تاثیرگذار زدند. پژوهش حاضر با جستجو در منابع متنوع و به ویژه نشریات آن زمان و با بهرهگیری از روش توصیفی و تبیینی درصدد پاسخ به این پرسش است که چه عللی در زمینهسازی و شکلگیری این اعتصاب نقش داشتند؟ در این مقاله این فرضیه مطرح است که در اعتصاب مطبوعات، برخلاف ظاهر، حضور نظامیان در تحریریه نشریات نه علت تام، که فقط جرقه شکلگیری اعتصاب بود و در لایههای این اعتصاب، علل دیگری قابل ردیابی است. این نوشتار در نهایت به این جمعبندی رسیده که اعتصاب مطبوعات را باید حاصل کشمکش تاریخی و همیشگی اصحاب مطبوعات و حاکمیت در دوره پهلوی تلقی کنیم که در کنار دو عامل دیگر، «حضور تشکلی به نام سندیکای نویسندگان و خبرنگاران مطبوعات» و «فضای مبارزاتی و انقلابی سال 1357»، زمینههای چنین واکنشی را محقق کرد. به اضافه اینکه بهانه لازم برای شکلگیری اعتصاب، حضور ماموران نظامی در تحریریه اطلاعات و کیهان بود؛ این اقدام بدون هماهنگی و برخلاف میل دولت وقت بود و نشان از اختلاف نظر جدی در ارکان تصمیمگیرنده کشور داشت. این عوامل در کنار عواملی مثل «بینتیجه بودن سایر اقدامات اصحاب مطبوعات در برابر فشار حکومت» و «خواست عمومی جامعه و نیاز مطبوعات به حرکتی انقلابی» به شکلگیری و تداوم اعتصاب اصحاب مطبوعات منجر شد.
خلاصه ماشینی:
علت شناسی اعتصاب مطبوعات در دوره دولت جعفر شریف امامی(مهر ١٣٥٧) و جایگاه آن در روند شکل گیری انقلاب اسلامی علیرضا علیصوفی ١ 2 علیرضا ملائی توانی میثم غلامپور٣ چکیده مطبوعات پرشمارگان ایران در روزهای پرحادثه مهر ماه سال ١٣٥٧ برای نخستین بار در تاریخ مطبوعات این سرزمین ، جهت کسب تضمین آزادی خود از سوی دولت ، دست به اعتصابی سراسری و تأثیرگذار زدند.
چگونگی اعتصاب مطبوعات در فضای انقلابی یکی دو سال پایانی رژیم پهلوی و در برابر فشار سانسور، اصحاب مطبوعات ، پس از نگارش نامه هایی در اعتراض به عدم رعایت قانون ، امنیت و آزادی که اشاره خواهد شد، دست به مهم ترین واکنش خود در مقابل رژیم ضعیف شده پهلوی تا آن زمان ، یعنی اعتصاب سراسری در مهر ماه سال ١٣٥٧ زدند.
دخالت نظامیان در روند انتشار مطبوعات جرقه شکل گیری اعتصاب اصحاب مطبوعات چنان که اشاره شد، به صبح روز نوزدهم مهر ماه سال ١٣٥٧ برمیگردد١؛ آن روز وقتی کارکنان بخش های مختلف روزنامه های عصرگاهی کیهان و اطلاعات سرگرم آماده کردن شماره های جدید بودند، با حضور غیرمنتظره ماموران نظامی که گویا درجه سرهنگی و سرگردی داشتند، در تحریریه این دو روزنامه مواجه شدند؛ مامورانی که از طرف فرمانداری نظامی تهران مأمور بودند مطالب این روزنامه ها را پیش از چاپ بررسی کنند.