چکیده:
از جمله موارد اخلاقی که در دوران روشنگری در اروپا، بر آن تاکید میشد، لزوم تسامح با دیگراندیشان بود. از آنجاکه لسینگ طلایه دار روشنگری در ادبیات آلمانیزبان شناخته میشـود، در ایـن جسـتار کوشـیده ایـم اندیشه تسامح را در دو نمایشنامه وی ، با عنوان مینا فون بارنهلم و یهودیها بررسی کنیم . مقاله از دو بخش تشکیل شده است . در بخش نخست ، مروری بر سیر تحول مضمون تسامح در اروپا از آغاز تا زمـان لسـینگ ، یعنی قرن هجدهم میلادی داریم و سپس در بخـش دوم ، مصـداق هـای تسـامح را در دو اثـر فـوق بررسـی میکنیم . درام مینا در نگاه اول فقط یک طنز است که محتوای آن چندان جدی نیست ، ولی با کمـی دقـت میتوان در آن ، دیدگاه لسینگ دربارة تسامح و موضع گیری وی در قبال جنگ را به خوبی مشاهده کرد. او در درام یهودیها به صراحت ، به بیان عقاید خویش در این زمینه میپردازد و بر لـزوم تسـامح بـا پیـروان سـایر ادیان و خودداری از پیش داوری دربارة آنان تاکید میورزد.
خلاصه ماشینی:
"Imanuel Kant میکند و معتقد است تسامح نه فقط در گسترة دین ، بلکه در تمامی حوزه های زنـدگی لازم است (زویبرت / بارتوش ، ٢٠١٣: ٦٠)؛ بنابراین ، در این سده ، شاهد ورود مضـمون تسـامح بـه سایر بخش ها هستیم و لسینگ نیز از جمله کسانی بود که بـه پیشـرفت ایـن رونـد کمکـی شایان کرد.
لسینگ نظر خود را در این باره ، از زبان مسافر بیان کرده و مسیحیان را عامـل رفتـار بـد یهودیان معرفی میکند؛ زیرا به زعم وی، این امری طبیعی است که هر عمل ، عکـس العملـی به دنبال داشته باشد: «اگر یک یهودی کلاهبرداری میکند، از هر نه بار، هفت بار مسیحیان او را وادار به این کار کرده اند» (همان : ١٠) و اضافه می کند: «اگـر قـرار اسـت بـین دو قـوم دوستی و صداقت برقرار باشد، باید هردو به یک اندازه به این قضـیه کمـک کننـد، ولـی ایـن اتفاق چگونه می تواند بیفتد درحالیکه تکلیف شرعی یکی از آن هاست کـه دیگـری را تحـت تعقیب قرار دهد؟» (همان ) لسینگ در یهودیها نیز مانند مینا، یک موضـوع اخلاقـی را بیـان مـی کنـد و آن اینکـه انسان باید کار خوب را فقط به این علت که فینفسه خوب است ، انجام دهد و نه برای دریافت پاداش .
درام مینا، از سایر آثـار وی کـه محوریـت تسامح دارند، متمایز است ؛ زیرا در آن ، این موضوع به شکلی غیر مستقیم بیان شده اسـت و در خوانش نخست ، به چشم نمیآید، ولی با نگاهی جست وجـوگر، بخـش هـایی در آن یافـت میشود که جنگ و دوستدارانش را زیر سؤال برده و پیش داوری و تحمل نکردن دیگـران را- حتی دربارة انسان هایی که به ظاهر بد هستند- محکوم میکند."