چکیده:
امروزه صنعت گردشگری (توریسم) به عنوان بخشی مهم و اصلی در اقتصاد جهانی به شمار میرود و در بین انواع مختلف گردشگری، طبیعت گردی، ابزاری مناسب جهت دستیابی به گردشگری پایدار میباشد .اکوتوریسم پدیدهای نسبتا تازه در صنعت گردشگری است که تنها بخشی از کل این صنعت را تشکیل میدهد و بسیاری از کشورهای جهان را بر آن داشته است که سرمایه گذاریهای عمدهای را به این بخش، به لحاظ درآمدزایی فراوان آن اختصاص دهند. از جمله مهمترین جاذبههای طبیعی، مناطق کویری و بیابانی هستند که حدود 90 درصد از مساحت کشور را به خود اختصاص دادهاند. وجود چنین وسعتی از نواحی خشک، لزوم توجه به پتانسیل های مناطق مذکور را در زمینه صنعت اکوتورسیم و ژئوتوریسم، به ویژه در استان یزد که در مرکز ایران و در حاشیه دشت کویر و دشت و بیابان لوت قرار گرفته است، ضروری میسازد. به طور کلی میتوان گفت کویر یکی از چشم اندازهای غالب استان یزد است و به هر حال در الگوی توسعه منطقهای نمیتوان چشم اندازهای فوق را در توسعه این منطقه به دست فراموشی سپرد. در این میان کویرهای استان یزد به دلیل برخورداری از چشم اندازهای طبیعی و تنوع زیستی بالا، از پتانسیل بالایی برای جذب اکوتوریست برخوردار است. در این پژوهش به منظور ارزیابی توانمندی اکوتوریستی کویرهای استان یزد از روش تحلیل فرمی استفاده شد. در این روش، ابتدا پس از انجام بازدیدهای میدانی مکرر با به کارگیری مدل فرمی، طبقهبندی کویرهای استان یزد انجام گرفت. در طبقهبندی فرمی با استناد به شاخصهای فرم شناسی و واحدهای فرمی، سه گروه مختلف تشخیص داده شد. در این سه مدل، چشم اندازهای کلی هر یک از سه گروه به دست آمد و اختلاف فرمی آنها مشخص گردید. بدون تردید وجود واحدهای متعدد فرمیک به معنای توانمندیهای متفاوت آمایشی است .امروزه صنعت گردشگری (توریسم ) به عنوان بخشی مهم و اصلی در اقتصـاد جهـانی بـه شـمار میرود و در بین انواع مختلف گردشگری، طبیعت گردی، ابزاری مناسب جهت دستیابی به گردشگری پایدار میباشد. اکوتوریسم پدیدهای نسبتا تازه در صنعت گردشگری است که تنها بخشی از کل ایـن صنعت را تشکیل میدهد و بسیاری از کشورهای جهان را بر آن داشته است که سرمایه گـذاریهـای عمدهای را به این بخش ، به لحاظ درآمدزایی فراوان آن اختصاص دهند. از جمله مهم ترین جاذبه های طبیعی، منـاطق کـویری و بیابـانی هسـتند کـه حـدود ٩٠ درصـد از مساحت کشور را به خود اختصاص دادهاند. وجود چنین وسعتی از نـواحی خشـک ، لـزوم توجـه بـه پتانسیل های مناطق مذکور را در زمینه صنعت اکوتورسیم و ژئوتوریسم ، به ویژه در استان یزد کـه در مرکز ایران و در حاشیه دشت کویر و دشت و بیابان لوت قرار گرفته است ، ضروری میسازد. به طـور کلی میتوان گفت کویر یکی از چشم اندازهای غالب استان یزد است و به هر حال در الگـوی توسـعه منطقه ای نمیتوان چشم اندازهای فوق را در توسعه این منطقه به دست فراموشی سپرد. در این میـان کویرهای استان یزد به دلیل برخورداری از چشم اندازهای طبیعی و تنوع زیستی بالا، از پتانسیل بالایی برای جذب اکوتوریست برخوردار است . در این پژوهش به منظور ارزیابی توانمندی اکوتوریستی کویرهای اسـتان یـزد از روش تحلیـل فرمـی استفاده شد. در این روش، ابتدا پس از انجام بازدیدهای میدانی مکـرر بـا بـه کـارگیری مـدل فرمـی، طبقه بندی کویرهای استان یزد انجام گرفت . در طبقه بندی فرمی با استناد به شاخص های فرم شناسی و واحدهای فرمی، سه گروه مختلف تشخیص داده شد. در این سه مدل، چشم اندازهای کلی هر یـک از سه گروه به دست آمد و اختلاف فرمی آنها مشخص گردید. بـدون تردیـد وجـود واحـدهای متعـدد فرمیک به معنای توانمندیهای متفاوت آمایشی است .
خلاصه ماشینی:
"این پژوهش نیز شناسایی و امکان سنجی جاذبه های محیطی یکی از مناطق مستعد کشور (استان یزد) در جهت گسترش اکوتوریسم و بهره برداری بهتر از آن را با توجـه به مدل تحلیل فرمی مد نظر دارد.
وجود کویرهای محلی و منطقه ای مهم چون کویر سیاه کوه، ساغند، بافق ، ابرکوه، هرات و برخی دیگر موجب گردیده است تا این موهبت الهی به عنوان یکی از شاخص هـای مهـم و پتانسـیل بالفعـل در برنامـه ریـزی، مـورد اسـتفاده قرارگیـرد (مکیـان و نـادری بنی ،١٣٨٣) شکل ١.
• کویر درانجیر و کویر ابرکوه با توجه به فرآیندی که در کویر ابرکوه و کویر درانجیر رخ داده است و با توجه بـه مدلهای فرمی که کویرها براساس آنها شکل گرفته اند، میتوان کـویر ابرکـوه و کـویر درانجیر را جرء زیر مجموعه تیپ مدل اول نامید کـه در الگـوی فرمـی آن عـلاوه بـر الگوی فرمی مدل اول که از کوهستان، گلاسی، پادگانـه دریاچـه ای، چالـه آبـی شـکل گرفته ، دارای حاشیه رسی، پلی گونهای نمکی و پوشش گیاهی نیز میباشد.
الگوی فرمی کویر سیاه نتیجه گیری به این ترتیب میتوان کویرهای استان یزد را در سه گروه طبقه بندی کرد که هر یک دارای الگوی فرمی مخصوص به خود هسـتند و هریـک از ایـن کویرهـا برنامـه ریـزی خاصی در زمینه توریست و برنامه ریزی آمایشی میطلبد.
کویر یکی از چشم اندازهای غالب استان یزد است و به هر حال در الگـوی توسـعه منطقه ای نمیتوان چشم انداز های فوق را در توسعه این منطقـه بـه دسـت فراموشـی سپرد."