چکیده:
قراردادهای سوآپ به عنوان یکی از ابزارهای مشتقه در بازارهای مالی اهمیت فراوانی داشته و استفاده وسیعی در بازار مالی دارد. از مهم ترین سوآپ ها که کاربرد زیادی دارد، سوآپ نرخ بهره است . ازآنجاکه بازار مالی در ایران در حال گسترش است ، لازم است تمامی ابزارهای جدید با موازین فقهی ارزیابی شود. در مقاله پیش رو ضمن بررسی سوآپ نرخ بهره از منظر تعاریف ، انواع ، ویژگیها، مدل ها، کاربردها، مزایا و معایب ، بررسی فقهی- حقوقی این معامله انجام شده است . در این مقاله بیان میشود که دارایی پایه در سوآپ نرخ بهره ، اوراق قرضه میباشند و اوراق قرضه معاملات ربوی هستند؛ بنابراین ، همان طور که معامله اولیه آن ها قرض با بهره و حرام است ، معاملات مترتب بر آن ها نیز، چه به عنوان تعهد به پرداخت جریانات نقدی ثابت و متغیر بهره ، مترتب بر ربا و حرام خواهد بود. با توجه به ماهیت قراردادهای اسلامی و با الگوگیری از سوآپ نرخ بهره ، «سوآپ نرخ سود» طراحی شد. سوآپ نرخ سود ثابت در مقابل نرخ سود متغیر و سوآپ نرخ سود متغیر در مقابل نرخ سود متغیر، دو نوع سوآپ نرخ سود است . سوآپ نرخ سود پیشنهادی به دلیل مجهول بودن عوضین رد شد و برای طراحی سوآپ نرخ سود از بیع الخیار استفاده گردید. روش مقاله در بررسی موضوع ، توصیفی- تحلیلی و اسنادی است .
خلاصه ماشینی:
"Daigler Donald Steelman) و (١٦٩ ,٢٠٠٤ ,David Lando) به طور کلی، با توجه به تعاریف ارائه شده توسط نویسندگان مختلف میتوان بیان نمود سوآپ نرخ بهره توافق نامه ای میان دو طرف است که در آن هر کدام از طرفین عمدتا به منظور پوشش ریسک های نرخ بهره و یا استفاده از فرصت های سفته بازی متعهد به پرداخت جریانات نقدی مبتنی بر نرخ بهره ثابت و یا متغیر برای دورة زمانی تحت توافق و بر اساس اصل سرمایه مشخص و بدون مبادله اصل بدهی پایه میشوند.
بنابراین ، با توجه به انواع ابزارهای مالی انتفاعی اسلامی میتوان سوآپ نرخ سود را به صورت ذیل تعریف و به دو نوع کلی تقسیم کرد، سوآپ نرخ سود توافق نامه ای میان دو طرف است که در آن هر کدام از طرفین عمدتا به منظور پوشش ریسک های نرخ سود متعهد به پرداخت جریانات نقدی مبتنی بر نرخ سود ثابت و یا متغیر برای دوره زمانی تحت توافق و بر اساس اصل سرمایه مشخص میشوند.
در یک جمع بندی میتوان گفت که سوآپ نرخ بهره توافق نامه ای میان دو طرف است که در آن هرکدام از طرفین عمدتا به منظور پوشش ریسک های نرخ بهره و یا استفاده از فرصت های سفته بازی متعهد به پرداخت جریانات نقدی مبتنی بر نرخ بهره ثابت و یا متغیر برای دورة زمانی تحت توافق و بر اساس اصل سرمایه مشخص و بدون مبادله اصل بدهی پایه میشوند."