چکیده:
جریان شناسی سیاسی نیروهای سیاسی از عوامل تعیین کننده در علم سیاست است ، نشناختن این جریان هـا باعث میشود تا شکاف هایی میان گروه ها و تفاوت ها درک نشود. این مقاله در نظـر دارد تـا براسـاس عوامـل گوناگون ، منازعه و رقابت میان جریان های سیاسی سال های نخسـتین انقـلاب اسـلامی را بررسـی و تحلیـل کند. در واقع باید گفت که جریان های سیاسی از طریق سازمان های سیاسی گوناگون خود مهـم تـرین عامـل برای هر تغییراتی در سیاست هستند و تا زمانی که از جریان های سیاسی و سازمان های آنها شناخت دقیقـی نداشته باشیم ، نمیتوانیم به عمق تغییرات سیاسی در کشورها پی ببریم . این مقاله در نظر دارد با پشـتیبانی چارچوب مفهومی منازعه و رقابت و با روش جریان شناسی ابعاد پنهـان سیاسـت سـال هـای نخسـت انقـلاب اسلامی را تبیین و مجادلات جریان ها و گروه های سیاسی را تشریح کند. در این مقاله تلاش میکنیم تـا هـر پنج جریان سیاسی اصلی بین سال های ١٣٥٧-١٣٦٢ را نشان و منازعات حاکم در میان آنها را شرح دهیم .
خلاصه ماشینی:
این مقاله در نظر دارد با پشـتیبانی چارچوب مفهومی منازعه و رقابت و با روش جریان شناسی ابعاد پنهـان سیاسـت سـال هـای نخسـت انقـلاب اسلامی را تبیین و مجادلات جریان ها و گروه های سیاسی را تشریح کند.
یکی از قوانینی که شورای انقلاب تصویب کرد، این گونه بـود کـه نخبگـان سیاسی دوران سلطنت پس از سال ١٣٤٢ به علت نامشروع بودن سلطنت و ستم های فـراوان از عرصه سیاست کنار گذاشته شوند.
از دیگـر وقایع مهم برای تحلیل جریان سلطنت طلب این است کـه آن هـا بـه علـت جنایـات رخ داده در انقلاب اسلامی مورد نفرت نیروهای انقلابی قرار داشتند.
این جریان که گرایشی دینی داشت بـه دنبـال تلفیقـی از دیـن اسلام و اندیشه های لیبرال و علم تجربه گرا بود کـه بـا شکسـت روبـه رو شـد (خواجـه سـروی و دیگران ، ١٣٩٢، ص ٦).
در واقع برخی از ایـن افـراد پـس از پیـروزی انقـلاب اسـلامی بـا توجـه بـه شخصیت انقلابیشان و همچنین گرایش های اسلام گرایانه به سـوی جریـان اسـلام گـرا انقلابـی / حرکت کردند.
پـس از کودتـای سـال ١٣٣٢ این جریان به حاشیه میرود، اما در سال های دهه چهـل خورشـیدی درون ایـن جریـان گروه های جدیدی ظاهر میشود؛ گروهایی که هرچند همانند حزب توده گرایش های عمیـق بـه تشکیل کشور کمونیستی و نگاهی عمیق به شوروی داشتند، در واقع بـا مشـی مسـلحانه آمـده بودند.
در نهایت نشان داده شد که از میان جریان های گوناگونی که در این سال هـا در فضـای سیاسی ایران حاکم بودند، فقط جریان اسلام گرایان انقلابی توانستند بـاقی بماننـد و بـه قـدرت مطلق عرصه سیاست ایران تبدیل شوند.