چکیده:
چکیده: تمدن اسلامی در عصر عباسی، بستری مناسب را برای پیشرفت و تکامل علم و ادب و هنر فراهم آورد. چنانکه وقتی مسلمانان از مسئله فتوحات و جنگ و درگیری رهایی یافتند و ثروت و قدرت دولت رو به فزونی نهاد، گرایش به انواع هنر های زیبا در بین خلفا، بزرگان و طبقات مختلف جامعه بغداد افزایش یافت.در این میان هنر موسیقی، به عنوان ابزاری مهم برای جلوهگر ساختن شکوه و اقتدار خلفای بغداد، جایگاه ویژهای داشت. این خلفا، تحت تأثیر فرهنگ ایران زمین و به شیوه شاهان ساسانی، با حمایت از نوازندگان و خوانندگانی چون ابراهیم و اسحاق موصلی، ابن جامع، منصور زلزل، زریاب، ابراهیم بن مهدی، مخارق، برصوما، علویه، حکم وادی، عمرو بن بنان و بسیاری دیگر در پیشرفت موسیقی این دوره نقشی مهم ایفا کردند. چنانکه بخشیدن انعام و جوایز فراوان به موسیقیدانان و تعیین حقوق و مقرری برای ایشان، از سوی دربار، موسیقی این دوره را به درجه کمال رسانید. نهضت ترجمه و ظهور موسیقیدانان خلاق از عوامل دیگری است که در شکوفایی موسیقی این دوره تأثیرگذار بود. افزون بر این نقش ایرانیان را در ایجاد تحولی مثبت در این زمینه نمیتوان نادیده گرفت. پژوهش حاضر سعی داشته است، عوامل شکوفایی موسیقی را در عصر عباسی مورد بررسی قرار دهد. روش کار، توصیفی-تحلیلی است که با استفاده از منابع، مآخذ و پژوهشهای موجود سامان یافته است.تمدن اسلامی در عصر عباسـی، بسـتری مناسـب را بـرای پیشـرفت و تکامل علـم ، ادب و هنـر فـراهم آورد؛ چنـان کـه وقتـی مسـلمانان از فتوحات و جنگ ، رهایی یافتند و ثروت و قدرت دولت رو به فزونی نهاد، گرایش به انواع هنـرهـای زیبـا میـان خلفـا، بزرگـان و طبقـات مختلـف جامعـۀ بغـداد افـزایش یافـت . در ایـن میـان ، هنـر موسـیقی، به عنوان ابزاری مهـم بـرای جلـوه گـرکـردن شـکوه و اقتـدار خلفـای بغــداد، جایگــاهی ویــژه داشــت . ایــن خلفــا تحــت تــأثیر فرهنــگ ایـران زمـین و بـه شـیوة شـاهان ساسـانی، بـا حمایـت از نوازنـدگان و خوانندگانی همچون ابراهیم و اسـحاق موصـلی، ابـن جـامع ، منصـور زلزل ، زریاب ، ابراهیم بـن مهـدی، مخـارق ، برصـوما، علویـه ، حکـم وادی، عمرو بن بنان و بسیاری دیگر، در پیشرفت موسیقی این دوره ، نقشی مهم ایفا کردند؛ چنان که بخشیدن انعام هـا و جـوایز فـراوان بـه موســیقیدانــان و تعیــین حقــوق و مقــرری برایشــان ازســوی دربــار، موســیقی ایــن دوره را بــه کمــال رســاند. نهضــت ترجمــه و ظهــور موسیقیدانان خلاق ، از دیگر عواملی است که در شکوفایی موسیقی این دوره اثرگذار بود؛ افزون بر این ، نقش ایرانیـان در ایجـاد تحـولی مثبت در این زمینه را نمـیتـوان نادیـده گرفـت . در پـژوهش حاضـر کوشیده ایم عوامـل شـکوفایی موسـیقی در عصـر عباسـی را بررسـی کنیم . روش کار در این مقاله ، از نوع توصیفی- تحلیلی اسـت کـه بـا استفاده از منابع و پژوهش های موجود سامان یافته است .
خلاصه ماشینی:
"در کاخ های خلیفه هـا شـنیده مـیشـد و موسیقیدانان برجستۀ آن عصر همچون عمرو بن بانـه ، بنـان بـن حـارث ، ابوحشیشـه ، حسـن المسدود التنبوری، احمد بن عبدالله بن ابیالاعلا، ابن قصار، محمد بن احمـد یحیـی المکـی، غریس جراحی، جحظۀ برمکی و چندین تن دیگر درخدمت متوکل ، منتصر، معتـز، معتمـد، معتضد، مقتدر، قاهر و راضی، موسیقی اجرا میکردند و از حمایت آن ها برخـوردار بودنـد؛ مثلا خلیفه معتز (خلافت : ٢٥٢-٢٥٥ق ) که خود نوازنده و آهنگساز بود، ابـن قصـار را بـرای همراهی خویش برگزید و در مجلسی درحضور خوانندگان و نوازندگان ، چون ابن قصـار او را به طرب آورد و مجلس را گرم کرد، سیصد سکۀ طلا به او بخشید (ابـوالفرج اصـفهانی، ١٩٦٣م : ٩.
بدین ترتیب ، اعراب موسیقی ایرانی را به لحاظ شکل ، ساختار و محتوا اقتبـاس کردنـد و این وامگیری در عصر عباسی به نقطۀ اوج خود رسید؛ زیـرا اولا ایرانیـان کـه از بنیانگـذاران دولت عباسی بودند، در دستگاه خلافت ، قـدرت و مقـام یافتنـد و از ایـن طریـق ، در انتقـال علم ، ادب و هنر ایرانی به جهان اسلام کوشیدند؛ ثانیا خلفا روش پادشاهان ساسانی را بـرای حکومت خود برگزیدند و کوشیدند از این فرهنگ الگـوبـرداری کننـد؛ بنـابراین ، بـه دنبـال ورود خالد برمکی به عنوان وزیر به دربار عباسیان در زمان ابوالعباس سفاح (خلافـت : ١٣٢- ١٣٦ق )، نفوذ سیاسی و فرهنگی ایرانیان در دستگاه خلافت آغاز شد (ابـن طقطقـی، ١٩٩٧م : ١٥٥) و افکار و عقاید، آداب و رسوم ، و فرهنگ و هنر ایرانی در این دوره ، موردتوجه قرار گرفت ."