چکیده:
پییر لوتی، در میان نویسندگان فرانسه از معدود کسانی بود که بهخاطر شغل دریانوردی به جایجای جهان سفر کرد و از نزدیک با مردم دیگر کشورها و آداب و رسوم آنها آشنا شد. او احساسات ظریف و مشاهدات دقیق خود در این سفرها را با تخیلات شاعرانهاش درآمیخت و داستانهای منحصربهفردی را نوشت. لوتی در ایران چهرهای نامآشناست، ولی عموما او را یک خاورشناس میپندارند؛ حال آنکه شناخت او از ایران و برخی از دیگر کشورها محدود به مشاهدات گذرا و سطحی بوده است. درواقع، شهرت جهانی لوتی بیش از هرچیز برای آثار تغزلی، بهویژه توصیف منظرهها و شخصیتهای داستانی اوست. نظر به فقر منابع به زبان فارسی- سوای مقدمة محمد مهریار در چاپ دوم کتاب بهسوی اصفهان- و نیز بعضی اطلاعات سطحی و گاه ناقص در چند مقالة موجود در چند نشریه و سایت اینترنتی فارسیزبان، در این مقاله شناخت بهتری از این نویسنده و اطلاعات جامعتری از مضامین و منابع الهام شخصیتهای داستانی او ارائه میشود.
خلاصه ماشینی:
لوتی در هر اثری که با اتکا به این یادداشت ها با قلم شیوا و قدرت بیان بی نظیر خود خلق کرده است ، خواننده را به سفر رؤیایی غیرمنتظره ای می برد و از زاویۀ دید موشکافانۀ خود او را با مناظر و آداب و رسوم و مردم دیگر سرزمین ها، از هاییتی در غرب ناشناخته تا ژاپن در شرق دور آشنا می کند.
او حتی در آن دسته از کتاب های خود که فرم داستانی ندارند، نیز نگاه ویژه ای به دختران و زنان داشت و نتوانست ساده از کنار این قشر بگذرد؛ برای نمونه ، در قسمت هایی از سفرنامۀ به سوی اصفهان ، در مواجهه با آنان با حسرت و شیدایی چنین زبان به وصف گشود: «تصور می کنم غرق در خواب هستم ؛ زیرا چیزی که می بینم جز در عالم رؤیا تحقق پذیر نیست : دوشیزه ای جوان که تابش اشعۀ ماه او را بسیار زیبا جلوه می دهد، با حجاب و روبند بر الاغ کوچکی سوار و نزدیک من در حرکت است ...
نویسنده به ویژه شخصیت مادر را گرامی می دارد: در داستان یک کودک بارها از او با لحنی اندوه بار یاد می کند و از جمله می نویسد: «مادرم تنها مأمن طبیعی من بوده است ؛ دربرابر هر ترسی از ناشناخته ها و غم و غصه های نامعلوم به او پناه می بردم » (لوتی ، ١٨٩٠: ٢٤)؛ یا در رمان سلیمه ، احساس عمیق خود را نسبت به او چنین بیان می کند: «حتی در این لحظه ، عبور مادر بسیار عزیزم را، موقعی که بیوه شده و لباس های سیاه پوشیده بود، می دیدم .
(2002) Pierre Loti portraits: Les fantaisies changeantes, Paris : Plume.