چکیده:
واژه "فلاح" جایگاهی اساسی در فرهنگ تعالیم اخلاقی اسلام و قرآن کریم دارد؛ زیرا اکثر انسانها اعمال صالح و افعال اخلاقی خود را به امید نائلشدن به فلاح انجام میدهند. در کاربرد قرآنی، واژه فلاح به معنای پیروزی، ظفر، رستگاری و نجات است و دستیابی به سعادت نیز فلاح خوانده شده است. با این توجه که فرد، موانع را شکافته و رخسار مطلوب را مشاهده میکند. انسان با توجه به ظرفیت سرشته در او، میتواند با تمسک به عواملی چون ایمان و عمل صالح، تقوا، تزکیه نفس، توبه، امر به معروف و نهی از منکر، و ذکر نعمتهای الهی به سعادت و رستگاری نائل شود. در میان این عاملها تقوا به عنوان اصل مسلم در رسیدن به سعادت و رستگاری است. در این مقاله برجستهترین شاخصههای رسیدن به فلاح از دیدگاه قرآن بررسی شده است. یافتههای بدستآمده از تحقیق گویای آن است که قرآن کریم هدف اصلی از رسیدن به فلاح را قرب الهی و تزکیه نفس میداند.
خلاصه ماشینی:
انسان با توجه به ظرفیت سرشته در او، میتواند با تمسک به عواملی چون ایمان و عمل صالح، تقوا، تزکیه نفس، توبه، امر به معروف و نهی از منکر، و ذکر نعمتهای الهی به سعادت و رستگاری نائل شود.
عوامل وصول به فلاح با بررسی آیات مربوط به فلاح دریافت میشود که قرآن کریم عواملی را به عنوان شاخصه و نشانههای رستگاری در دنیا و آخرت برشمرده و از مؤمنان دعوت کرده است با شناخت این عوامل، زمینههای رستگاری را به دست خویش فراهم کنند.
در آیات دیگر قرآن کریم، به محافظت و مراقبت در نماز سفارش میکند و آن را موجب رستگاری افراد میداند: ﴿و الذین هم علی صلواتهم یحافظون﴾ (المؤمنون/9) تزکیه نفس شاخصه دیگری که انسان را به فلاح دنیوی و اخروی رهنمون میسازد تزکیه نفس است.
در این آیه بعد از تزکیه، «لعل» را ذکر نکرده است، یعنی حتما با تزکیه نفس فلاح حاصل میشود و فرد، آثارش را در زندگی خود مشاهده مینماید.
در سوره مؤمنون نیز زکات دادن و مداومت بر آن، از جمله صفات مؤمنان رستگار معرفی شده است: ﴿و الذین هم للزکاة فاعلون﴾ (المؤمنون/4) مطابق آیات قرآن کریم انسان برای رسیدن به رستگاری علاوه بر خواندن نماز و اعمال عبادی، باید به مسائل اجتماعی که مهمترین مصداق آن زکات است توجه نماید، زیرا پرداخت زکات، گذشتن از مال دنیا برای رضای خدای متعال بوده و اثرش نورانیت قلب و روح انسان است.
نتیجه بحث خدای متعال عوامل مختلفی را در رسیدن به سعادت و رستگاری انسان در قرآن کریم مطرح کرده است؛ مانند تزکیه نفس، توبه، عمل خیر، ذکر خدا، جهاد و غیر اینها.