چکیده:
توجه به نسخ خطی و تصحیح آنهـا بـا هـدف احیـای علـوم و فنـون گذشـتگان یکـی از دغدغه های ادیبان و نسخه شناسان است . این آثار و دسـت نوشـته هـای گـران بهـا کـه حـاوی موضوعات گوناگون شاخه های مختلف علوم اند باید به عنوان اسناد کهن دانش هـای بشـری مورد توجه ویژه قرار گیرند تا ارتباط علمی نزدیکی بین مردم در هر دوره با سـطوح علمـی در سابقه علمیـ ادبی و تاریخی دیارشان برقرار گردد. اهمیت چنـین دانـش هـایی، نویسـندة این پژوهش را بر آن داشت که ضمن معرفی یکی از رساله هـای خطـی بـا موضـوع عطـر و عطرسازی به تصحیح آن نیز بپـردازد. رسـاله خطـی حاضـر کـه «مجمـره » نـام دارد، تـالیف محمد کریم بن ابراهیم کرمانی از رجال عصر قاجار است که ضـمن بیـان اهمیـت عطـر در روایات و احادیث ائمه معصومین (ع ) به تاثیر عطر در سلامت روان انسان نیز پرداختـه اسـت ؛ و طی یک مقدمه ، هفت باب و خاتمه ، شـیوه هـای سـاخت و ترکیـب انـواع عطـر، ارکجـه ، غالیه ، عبیر، شمامه ، شند و... را با مهارت بازگو کرده است .
خلاصه ماشینی:
رسـالۀ خطـی حاضـر کـه «مجمـره » نـام دارد، تـألیف محمد کریم بن ابراهیم کرمانی از رجال عصر قاجار است که ضـمن بیـان اهمیـت عطـر در روایات و احادیث ائمه معصومین (ع ) به تأثیر عطر در سلامت روان انسان نیز پرداختـه اسـت ؛ و طی یک مقدمه ، هفت باب و خاتمه ، شـیوه هـای سـاخت و ترکیـب انـواع عطـر، ارکجـه ، غالیه ، عبیر، شمامه ، شند و...
پژوهشی که در ادامه خو اهد آمد، بررسی نسخه ای خطی با موضوع عطر وانواع آن و شیوه هـای عطرسـازی، متعلق به حاج محمدبن ابراهیم کرمـانی اسـت کـه بـا دقـت و وسـواس بسـیار، سـعی در بیـان روش های صحیح ترکیب و ساخت انواع عطر نموده که میتواند برای علاقمندان این حوزه ، جالب توجه باشد.
در این باب ضمن ارائۀ تعریفی از شمامه به عنوان مرکبی خوشبو که آن را به شکل سیب یا غیر آن برای بوییدن میسازند از پنج نوع شمامه یاد میشود که از آن جمله ترکیب ساخت شمامه زیر است : «شمامه : عود قماری خام ، پنج مثقال ، قرنفل ، سنبل الطیب ، زعفران ، اظفارالطیب ، قاقله صغار، بسباسه ، پوست زرد ترنج ، هریک ، یک مثقال و یک دانگ و نیم ، عنبر اشهب ، دو مثقال و نیم ، مشک تبتی، بهارنارنج از هریک ، یک مثقال ، علفک هندی، حصیلبان ، هریک دو مثقال و نیم ، اجزاء را کوفته ، بیخته به گلاب ساییده عطر عود هندی، عطر عنبر، عطر ناکسیر از هریک نیم مثقال ، روغن نرگس ، روغن یاسمین ، هریک ، یک مثقال ، داخل کرده به شکل سیب ساخته در سایه بخشکاند.