چکیده:
همان گونه که خداوند متعال متدینان را به تشدید عزم و قوت اعتقاد تشویق می کند، آنها را به رفتار و عمل متناسب با آن نیز ترغیب می نماید تا حاکی از اعتقادات و تقویت کننده آنها باشد. این اعمال گاه صرفا انفرادی بوده و فقط نشان دهنده رابطه فردی انسان با خداست و گاه علاوه بر این، دارای نمود و ظهور اجتماعی بوده و برانگیزاننده عواطف و احساسات جمعی متدینان است. این دسته از اعمال، که «شعائر دینی» نامیده می شوند، بخش قابل توجهی از دین اسلام را به خود اختصاص می دهند و نقش فراوانی در حوزه فردی و اجتماعی مسلمانان ایفا می کنند. این پژوهش با رویکرد نظری ـ تحلیلی، «شعائر اسلامی»، ویژگی ها و کارکردهای آن را بررسی کرده و نشان می دهد مقصود از آنها عبارت است از: نشانه های ظاهر و آشکاری که اراده الهی به انجام آنها تعلق گرفته است تا مومنان خدا را به یاد آورند و معرف هویت دینی متدینان و نشان وابستگی ایشان نسبت به دستورات دینی باشد. در مجموع، شش ویژگی را از این تعریف می توان استنباط نمود که عبارتند از: حکایتگری، اعلان، وضع، مشارکت، انتساب، و تمایز.
خلاصه ماشینی:
"ب. تعریف «شعائر اسلامی» به بخش خاصی از شعائر اطلاق می شود که مربوط به حوزه دین اسلام باشد و مراد از آن عبارت است از: علامت های ظاهر و آشکار که اراده الهی به انجام آنها تعلق گرفته است تا خدا را به یاد آورند و معرف هویت دینی متدینان و نشان وابستگی ایشان نسبت به دستورات دینی باشند، و مراد از آن، همان علامات، دلایل، مظاهر و آیات دین خداوند است؛ نشانه هایی که خداوند برای اطاعت خود در میان مردم نهاده است تا مؤمنان با آنها بازشناخته شوند و بر محورش گرد هم آیند و بر اساس اصول ثابت دینی و اجتماعی حرکت کنند و از تفرقه بپرهیزند؛ بسان پرچم که در جنگ ها سربازان و جنگ جویان را گرد هم می آورد و آنها را در یک جا متمرکز می کند.
همچنین به سبب مصداقی، باید گفت: هرچند هریک از شعائر دینی، به سبب انتسابشان به خداوند دارای حرمت بوده، از حرمات شمرده می شوند، اما هر امر محترمی لزوما ویژگی های شعائر را ندارد و جزو شعائر نخواهد بود، اگرچه می توان از آنها شعائر ساخت؛ یعنی هریک از حرمات، بالقوه این استعداد را دارند که جزو شعائر قرار گیرند و برای این منظور، نیازمند اعلان و جعل هستند؛ مثلا، اگر در نوشته ای نام خداوند و حضرات معصومان علیهم السلام آمده باشد، بی تردید آن نوشته دارای احترام است و ازاین رو، احکام مخصوص به خود را دارد اما به صرف چنین احترامی هرگز از شعائر تلقی نخواهد شد، مگر پس از جعل و اعلان."