چکیده:
امروزه غرب خود را پرچمدار علم و پژوهش می داند. درحالی که بجز چهار قرن اخیر، که شاهد موفقیت های علمی در غرب هستیم، پیش از این، بالغ بر هزار سال قلمرو وسیع تمدن اسلامی، مرکز تفکر و دانش و بسیاری از شهرها، قطب علمی و آموزشی جهان و ظهور نخبگان و اندیشمندان مسلمان بوده است. این پژوهش با رویکرد تحلیلی و توصیفی ـ تبیینی بر آن است تا نقش مسلمانان را در کشف اسرار آفرینش در علم نجوم، و چگونگی انتقال آن به اروپاییان بررسی نماید. یافته های پژوهش حاکی از آن است که منجمان مسلمان با الهام از آموزه های دینی، اقدام به بنای رصدخانه هایی با تجهیزات کامل نجومی، طی قرون 3ـ10ق در بغداد، دمشق، مراغه، سمرقند و استانبول نمودند. منجمان مسلمان به نظریات نوینی، بر خلاف نجوم بطلمیوسی دست یافتند و آنچه در قرون 16 و 17 توسط کوپرنیک، گالیله و کپلر مانند قانون اینرسی، بیضویت مدارها، جاذبه عمومی مطرح گردید، قرن ها قبل توسط منجمان مسلمان ارائه شده بود که به نوعی سرقت علمی از سوی غرب به شمار می رود.
خلاصه ماشینی:
"2. دسته ای دیگر از منابع، همچون زندگی نامه ریاضی دانان دوره اسلامی، اثر ابوالقاسم قربانی؛ خیام به عنوان عالم جبر، اثر غلامحسین مصاحب و احوال و آثار خواجه نصیرالدین طوسی و محمدتقی مدرس رضوی، دستاوردهای مسلمانان را در یکی از شاخه های علمی و یا شخصیت های موردنظر این پژوهش را مورد تحقیق و بررسی قرار داده اند.
ترغیب و تشویق اسلام به دانش اندوزی و بیان برتری عالم بر جاهل، انگیزه و تکلیفی الهی بود برای مردمی تیزبین، جویا و کنجکاو که همواره در اندیشه حل معماهای جهان و دست یافتن بر اسرار طبیعت و کائنات بودند تا با مطالعات علمی در این زمینه، برخی مسائل ضروری دین، همچون تشخیص اوقات نمازهای پنج گانه، جهت قبله، آگاهی از تقویم ماه و سال ...
عموم فعالیت های انجام شده در این دوره، که به ویژه شامل ترجمه متون پزشکی، ستاره شناسی، ریاضی و غیر آن بود، از زاویه تأثیر تمدن اسلامی در خیزش علمی غرب و پیدایش عصر رنسانس و خروج ظلمت قرون وسطایی، مورد توجه و ارزیابی مورخان و نویسندگانی از غرب و شرق بوده است (الویری، 1381، ص 48و49).
نتیجه گیری این مختصر، برگی از دفتر زرین اخترشناسان مسلمان از قرن اول تا دهم هجری قمری است که سندی گویاست بر هزار سال علم و فناوری در دوران شکوهمند تمدن اسلامی و بهره مندی اروپا و غرب از آن در احراز جایگاه علمی خود در جهان امروز."