چکیده:
سامانه مفصل بندی گفتمان سیاسی علمای مشروعه خواهان عصر مشروطیت به گرد نشانه مرکزی» شریعت «سامان یافته است .این گفتمان ، کل گرا، نخبه گرا، امنیت محور، دگرسازانه و محافظه کار است .مشروعه خواهان نمایندگان اخباریگری در این عصر بوده و روش شناسی آنان در چارچوب علم کلام ، به ویژه کلام جدید، خوانش پذیر است .در کلام جدید، کوشیده میشود تا در درجه نخست بیاعتباری گفتمان های رقیب اثبات گردد و از سوی دیگر سامانه ای معناشناسانه ، استوار بر هستیشناسی، معرفت شناسی، انسان شناسی و روش شناسی ویژه به دست داده شود .کلام جدید، دیگرسان از کلام سنتی که استوار بر وجهی غالبا تخریبی و سلبی بود، رهیافتی موسس و موجد است .نوشتار پیش رو بر آن است تا با واکاوی سامانه نشانه شناختی این علما، با محوریت شیخ فضل الله نوری، در کنار نمایش نشانگان گفتمانی آنان ، مرزهای اندیشگی و هویتیشان را نیز بازنمایی کند .برپایه فرضیه این مقاله ، این علما، هرچند ناآگاهانه ، به سیاق متکلمین جدید با کاربست خوانشی حداکثری از دین و باور به اصالت نصوص در عین کاربرد عقل ملتزم به اصول ، در پی آن بودند تا در برابر امواج فکری و فناورانه تمدن غرب ، به استوارسازی جایگاه شریعت در ساختار نظام سیاسی -اجتماعی بپردازند .
خلاصه ماشینی:
شریعت محوری گفتمان سیاسی این علما چند ویژگی اساسی را برای آن به ارمغان آورده است ؛ کل نگر بودن ، باور به دین حداکثری، گسترش دایره شمول فقه ، عاملیت فقها، دگرسازانه بودن ، نگرش سلبی، باور به اصالت وظیفه ، محافظه کاری، ساختارگرا بودن ، امنیت محوری، نخبه گرا و آریستوکراتیک بودن و عدم باور به بلوغ توده های مردم و .
(١٦٩ :١٣٦٤ در دنباله ، ضمن واکاوی برجسته ترین نشانه ها و مولفه های سامانه نشانه شناختی گفتمان سیاسی -کلامی مشروعه خواهان به نمایندگی شیخ فضل الله نوری، نشان داده خواهد شد که این انگاره ها برایند رویکرد سلبی و ساختارگرای آن ها نسبت به شریعت میباشد.
٦حریت و آزادی شیخ فضل الله به نمایندگی از علمای شریعت گرا، در واکاوی اندیشه و کنش مشروطه خواهان برآن است که » :اگر مقصودشان اجرای قانون الهی بود و فایده مشروطیت حفظ احکام اسلامیه بود، چرا خواستند اساس او را بر مساوات و حریت قرار دهند که هر یک از این دو اصل موذی خراب نماینده رکن قویم قانون الهی است ؛ زیرا قوام اسلام به عبودیت است نه آزادی و بنای احکام آن به تفریق و جمع مختلفات است نه به مساوات ...