چکیده:
جامعهشناسی مردممدار، مفهومی است که مایکل بوراووی در قرن بیستویکم شرح و بسط داده است. اگرچه سابقه و آینده این مفهوم به بوراووی ختم نشده و نخواهد شد. جامعهشناسی مردممدار با دفاع از جامعه مدنی در برابر اقتصاد بازار و سلطه سیاسی حکومتها، با تاکید بر کمک انواع دیگر جامعهشناسی (حرفهای، سیاستگذار و انتقادی) سعی در تبیین و تعریف جایگاه خود دارد. این مفهوم در کتابی با همین عنوان با ترجمه بهرنگ صدیقی و همکاران بهوسیله نشر نی بهچاپ رسیده است. هدف این مقاله پرداختن به این مفهوم (جامعهشناسی مردممدار) و همچنین تحلیل و نقد آن است. بررسی این مقاله توصیفی-تحلیلی و همچنین بر پایه اطلاعات اسنادی است. در انتها نتیجه گرفته میشود که جامعهشناسی مردممدار، بهرغم اینکه مورد توجه فراوانی قرار گرفته است، اما نتوانسته رقیبان خود را در جامعهشناسی حرفهای و سیاستگذار از یکسو و همچنین جامعهشناسی انتقادی از سویی دیگر قانع کند؛ لذا متهم به کنار آمدن با هژمونی سرمایهدارانه میشود و از سویی دیگر متهم به شعار و استفاده از مفاهیم عواممدارانه است.
خلاصه ماشینی:
جامعهشناسی مردممدار با دفاع از جامعۀ مدنی در برابر اقتصاد بازار و سلطۀ سیاسی حکومتها، با تأکید بر کمک انواع دیگر جامعهشناسی (حرفهای، سیاستگذار و انتقادی) سعی در تبیین و تعریف جایگاه خود دارد.
جامعهشناسی مردممدار جدید بخشی از تقسیمکاری وسیعتری در جامعهشناسی است و بوراووی دیگر اجزای آن را جامعهشناسیهای سیاستگذار و حرفهای و انتقادی میداند.
زمانی که مایکل بوراووی برای سخنرانی دربارۀ جامعهشناسی مردممدار به افریقای جنوبی سفر کرد، مخاطبانش مبهوت او را مینگریستند و از خود میپرسیدند مگر جامعهشناسی جز اینکه خود را بر سر موضوعات عمومی با مردم درگیر کند، میتواند چیز دیگری باشد؟ البته بوراووی معتقد است بدون وجود جامعهشناسی حرفهای، چیزی از جامعهشناسیهای سیاستگذار، انتقادی و مردممدار باقی نمیماند.
در واقع بوراووی سعی دارد نشان دهد که جامعهشناسی حرفهای در جبهۀ مخالف جامعهشناسیهای سیاستگذار و مردممدار نیست، بلکه شرط ضروری برای وجود آنهاست و در واقع برای سایر انواع جامعهشناسی، خصوصا جامعهشناسی مردممدار مشروعیت و خبرگی را فراهم میآورد.
بوراووی آن نوع دانشی را که در پی یافتن راهحل برای معماها در جامعهشناسی حرفهای است یا درصدد حل مسئله در عرصۀ جامعهشناسی سیاستگذار است دانش ابزاری مینامد و نوع دیگر را دانش تأملی میخواند.
تقسیم کار در جامعهشناسی <TD>نوع دانش</TD> <TD>مخاطبان دانشگاهی</TD> <TD>مخاطبان غیردانشگاهی</TD> <TD>دانش ابزاری</TD> <TD>جامعهشناسی حرفهای</TD> <TD>جامعهشناسی سیاستگذار</TD> <TD>دانش تأملی</TD> <TD>جامعهشناسی انتقادی</TD> <TD>جامعهشناسی مردممدار</TD> بوراووی معتقد است در جامعهشناسی مردم مدار، دانش تأملی و دانش ابزاری هر دو در تکامل یکدیگر قرار گرفته و با فراهمآوری ارتباط بین جامعهشناسی حرفهای و سیاستگذار از یکسو و جامعهشناسی انتقادی و مردممدار از سویی دیگر، راه تکامل جامعهشناسی پدیدار میشود.