چکیده:
زیارت عاشورا چهار طریق اصلی دارد که سه مورد از آن به امام محمدباقرع و دیگـری بـه امـام صادق ع میرسد. دو طریق در کتاب مصباح المتجهد از شیخ طوسی و دو طریـق دیگـر در کتـاب کامل الزیارات ابن قولویه نقل شده است . اگر کسی بتواند مبنای رجـالی معـروف در مـورد راویـان احادیث کتاب کامل الزیارات ، یعنی وثاقت تمامی آن ها بپذیرد، بینیاز از تفحـص و بحـث در مـورد صحت این زیارت بوده و به آسانی، صدور آن از امام باقرع را میپذیرد. اما اگر کسی این مبنـا را قبول نداشته یا مانند صاحب این نوشتار تنها مشایخ بلاواسطه را مشمول این قاعده بداند، بایـد در مورد آحاد روایان این زیارت به مطالعه و دقت علمی بپردازد. مبنای قدما در تصحیح روایت که وثوق به صدور را بیشتر اهمیت میدهد تا وثاقت راویان نیز هرچند امروزه به خاطر قلت شواهد و قـرائن کارایی چندانی ندارد، اما درخصوص زیارت عاشورا به سبب شهرت کم نظیر و متن معرفتی و دقیـق آن میتواند ایجاد اطمینان نسبت به آن کند. در این نوشتار، طبق مبنای متاخرین مشی شـده و بـا بررسی طرق این زیارت نتیجه خواهیم گرفت که سند دومی که در کتاب مصباح شیخ طوسی بـرای این روایت بیان شده ، هم از نظر طریق شیخ به سند و هم خود سند بدون اشـکال و قابـل اعتمـاد است .
خلاصه ماشینی:
در این نوشتار، طبق مبنای متأخرین مشی شـده و بـا بررسی طرق این زیارت نتیجه خواهیم گرفت که سند دومی که در کتاب مصباح شیخ طوسی بـرای این روایت بیان شده ، هم از نظر طریق شیخ به سند و هم خود سند بدون اشـکال و قابـل اعتمـاد است .
این نکته نیز قابل تذکر است که طبق نقل هایی که خواهد آمد، به نظر میرسد این زیارت یک بار از سوی امام محمد باقرع آموزش داده شده و بار دیگر صفوان بـن مهران آن را از امام صادق ع آموزش دیده است .
(خویی، ١٤١٣ق ، ج ١٦، ص ٦) شیخ طوسی نیز گفته است : محمد بن خالد الطیالسی کتابی دارد کـه حسـین بـن عبید الله ، از احمد بن محمد بن یحیی از پدش از محمد بن علی بن محبوب از خـود او برایم نقل کرده است .
(حلی، ١٤١٧ق ، ص ٢٣٠) اما مرحوم سید خویی گفته اسـت : تضـعیفی کـه بـه ابـن الغضائری منسوب است نمیتواند با توثیق جعفر بن محمد بـن قولویـه و علـی بـن ابراهیم معارضه کند، زیرا مکررا گفته شد نسبت کتاب به ابن غضائری ثابت نیسـت ، بنابراین این شخص از ثقات محسوب میگردد.
١. حسین بن عبیدالله : همان غضائری معروف یعنی پدر ابن الغضـائری اسـت کـه کتاب رجالی به وی منسوب میباشد و او از مشایخ نجاشی و طوسی رحمهم الله بـه شمار میرود و وثاقتش مانند روز روشن است .