چکیده:
سلفی گری به مثابه پدیده ای به نسبت جدید ، نقشی کنشگر و فزاینده در ابعاد مختلف اسلام در فدراسیون روسیه و به ویژه قفقاز شمالی یافته است.
عینیت یافتن تکاپوهای سلفی های افراطی در اقدامات شبه نظامیان جدایی طلب چه در قالب امارت القاعده ای و چه ولایت داعشی قفقاز در عین تلاش سلفی های میانه رو برای گشودن بیش ازپیش عرصه تحرک علنی و رسمی در فضای مذهبی جمهوری های قفقاز شمالی و شواهد موجود مبنی بر تبدیل شدن سلفی گری به روبه توسعه ترین گرایش اسلامی در قفقاز شمالی، اهمیت ویژه ای از منظرهای گوناگون به این پدیده بخشیده است.
پدیده ای که با توجه به پویایی های درونی منطقه، تداوم ناامنی در قفقاز شمالی و عدم کامیابی دولت روسیه در تحقق سیاست اعلامی خود مبنی بر ریشه کنی جریان های جدایی طلب و افراط گرا در این منطقه، به منزله مساله ای جدی در ابعاد ملی در روسیه ظاهر شده است. در شرایط حاضر دیگر تردیدی درباره گره خوردگی سلفی گری افراطی در قفقاز شمالی با حامیان افراط گرایی سلفی در سطح منطقه ای و بین المللی وجود ندارد.
این نوشتار با کاربست روش توصیفی ـ تحلیلی این پرسش را مورد تبیین و تحلیل قرار می دهد که «مولفه های تاریخی، فرهنگی و سیاسی برآمدن و گسترش سلفی گری در قفقاز شمالی چه مواردی هستند؟».در پاسخ به پرسش فوق مجموعه ای از مولفه های تاریخی، فرهنگی و سیاسی قفقاز شمالی شامل پیشینه و مشخصه های سیاسی و مبارزاتی اسلام در منطقه، تضعیف نهاد اسلام در دوره شوروی، فضای پساشوروی و تحول نقش های کنشگران مذهبی، رد اسلام طریقتی توسط سلفی ها، فقدان سیاست منسجم و هماهنگ در قبال سلفی گری در قفقاز شمالی، رقابت های غیرسازنده علمای مسلمان روسیه، رقابت های غیرسازنده قومی در منطقه، پیامدهای جنگ های چچن، کشتار علما و متفکران اسلام سنتی و ایران زدایی در قفقاز شمالی به منزله فرضیه این نوشتار معرفی شده و مورد بررسی قرار می گیرند
Salafism as a relatively new phenomenon has obtained an active and growing role in Islamic affairs of the Russian Federation especially in the Northern Caucasus، in various dimensions.The realization of radical salafis’ endeavors in separatist militants’ activities، either in the framework of al-Qaeda linked Emirate of the Caucasus or in IS Caucasus Province are not the whole story. Another aspect of this phenomenon is the efforts of moderate salafis to increasingly open up the areas for public and official activities in the religious sphere of Northern Caucasus republics. There is so much evidence to indicate salafism as the fastest growing Islamic sect in the Northern Caucasus، which given especial Importance to this phenomenon.
According to the internal dynamics of the region، continuation of insecurity in the North Caucasus and the failure of the Russian government to implement its stated policy to eradication of separatist and extremist movements in the region، this phenomenon has been emerged as a crucial problem with national dimension in Russia. In the current situation، there is no doubt about ties between radical salafism in Northern Caucasus and sponsors of radical salafism in regional and international level.
The main problem of this paper is about the historical، cultural and political factors which have been playing role in the emergence and development of salafism in the Northern Caucasus. The problem of the paper has been explained and analyzed by descriptive – analytical method.
To answer the problem of the paper، a series of historical، cultural and political factors of the Northern Caucasus، including the background، and the political - defiant characteristics of Islam in the region، weakening of Islam during soviet period، post – Soviet sphere and the transformation of the roles of religious actors، rejection of Sufi Islam by the salafists، the lack of a coherent and coordinated policy towards Salafism in the North Caucasus، counterproductive rivalry between Muslim scholars of Russia، counterproductive ethnic rivalry in the region، the consequences of Chechnya wars، assassination of scholars and thinkers of traditional Islam and de-Iranization of the Northern Caucasus have been introduced and surveyed as the hypothesis of the paper.
خلاصه ماشینی:
مقدمه با گذشت ربع قرن از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تحولات بسیار در منطقـه قفقـاز شمالی ، همچنان جریان های سلفی چه در سطح فعالیت های جدایی طلبانه مسلحانه و چـه در قالب تکاپوهای تبلیغی و اشاعه آرمان ها و اندیشه ها در سطح جوامع قفقازی بـه حیـات خـود ادامه داده اند و فراتر از آن «با وجود ممانعت ها، سلفی گری در حال حاضر رو به گسترش تـرین گرایش اسلامی در قفقاز و در میان مهاجرهای قفقازی است و همه نشانه ها دال بر تداوم ایـن سیر است » (٤ :٢٠١٦ ,Falkowski).
Islamic International Brigade رویدادهای سال های اخیر و نشیب امارت قفقاز و برآمدن ولایـت قفقـاز موتلـف داعـش ، همزمان با تثبیت حکومت رمضان قادراف در چچن و بیرون رانده شدن عمـده شـبه نظامیـان بازمانده از امارت قفقاز از خاک چچن و رانده شدن آنها به جمهوری هـای پیرامـون و بـه ویـژه تشدید تکاپوهای آنها در داغستان و ریاست داغستانی ها بر امارت قفقاز١ از مـارس ٢٠١٤ بـه این سو از تحولاتی است که در عین حال کـه نـشان از پـاره ای کامیـابی هـا در مقابلـه دولـت جمهوری چچن با شبه نظامیان سلفی دارد، اما در عین حال حاکی از تطور صورت های تهدیـد و جاب i جایی مکانی تکاپوهای این شبه نظامیان دارد که وقتی از منظر یک کـل بـه رونـدهای قفقاز شمالی نگریسته شود با توجه به اشاعه بیش تر اندیشه هـای سـلفی در میـان تـوده هـای مردم و آمار موجود از شبه نظامیان قفقازی در صف معارضان مسلح سلفی دولت های سـوریه و عراق و نگاهی به فعالیت های تروریستی در جمهـوری هـای داغـستان ، اینگوشـتیا، کابـاردینو بالکاریا و اوستیای شمالی و قره چای چرکس ، شرایط کنونی مطلوب ظاهر نمی شود.