چکیده:
نریوسنگ یکی از ایزدان کهن ایرانی است ک در جهان زرتشتی به عنوان فرشته ای نیرومند قد برافراشت و در اساطیر، نوی نیز موقعیت مرکزی خویش را تثبیت کرد.
زوال شهرت و اهمیت یک ایزد یا درخشیدن و اهمیت یافتنش معمولا با دگردیسی هایی در نظام فرهنگی هم راه است و به تحولی در ساختار و روابط جم های (جفت های متضاد معنایی) مرکزی تعیین کننده آن نظام فرهنگی باز می گردد.
این مقاله بر آن است تا مسیر تحول ایزد زیوسنگ را در مقاطع مختلف زمانی در ایران و در سایر فرهنگ های همسایه ایران زمین ـ مانند یونانیان و رومیان ـ بررسی و تحلیل نماید.
Naryousang is one of the ancient Gods who in the Zoroastrian world arose as a mighty angel. In Manavis mythology also this Deity established his central position. Declining fame and significance of a God or its growing fame and significance is usually accompanied with transformation in the cultural system which stems from a transition in the structure and the relationship between the binary oppositions which are the main determiner of that cultural system.
This article aims at investigating and analyzing the changes befallen the God, Naryousang in different periods in Iran and the other neighboring cultures such as the Greek and Roman
خلاصه ماشینی:
نرگس و نرسه شروین وکیلی چکیده نریوسنگ یکی از ایزدان کهن ایرانـی اسـت کـه در جهـان زرتـشتی بـه عنـوان فرشته ای نیرومند قد برافراشت و در اساطیر مانوی نیز موقعیت مرکزی خویش را تثبیت کرد.
از این مقدمه بر مـی آیـد کـه نخـستین کـار ویـژۀ نریوسنگ / نراشنسا در دین آریاییان کهن ، با قربانی کردن و کردار آتش قربـانی (آگنـی ) پیوند داشته ، و بعدها در زمینه ای ایرانی بوده که به آتش های مقدس دیگر زرتشتی نیـز تعمیم یافته است و با آتش مردانه ، یعنی نیروی نهفته در نطفۀ مرد برابر دانسته شـده و به عنوان عالی ترین نمود این نیرو، به آتش نطفۀ شاهی ، یعنی ایزد نگهبـان فـره ایـزدی یک سان انگاشته شده است .
به این ترتیب ، نمایان ترین حضور نریوسنگ در اوستا، به جایی مربوط می شود که همان خویش کاری نخستین خود را به عنون واسطۀ میـان آدمیـان و خـدایان ، بنمـایش می گذارد، با این تفاوت که در متون ودایی ، نریوسنگ پیکی است که به دستیاری آگنـی قربانی مادی و ملموس بر آتش نهاده شده را برای خدایان به آسمان می برد، اما در اوستا این کار را در بستری زبانی و معنایی انجام می دهد.
کتـاب دانیـال کهن ترین متنی است که به این تصویر از نریوسنگ اشاره می کند، و براساس ساختار آن می توان دریافت که خروج او از چارچوب انسان مدارانۀ زرتشتی و تبدیل شدنش به یکـی از خدا ـ فرشته های آشناتر در آیـین هـای میـان رودان و سـوریه ، در حـدود آغـاز دوران پارت ها در همین ناحیه آغاز شده بود.