چکیده:
نظام وفا آرانی شاعر و نویسنده معاصر است که با وجود شهرت زیاد در ادبیات نوین فارسی، هنوز آثار وی به بوته نقد و غور رسی کشانده نشده است؛ این امر علت هایی دارد که پس از این به برخی از آن ها اشاره می شود. در نوشتار پیش رو که درباره مدرک شناسی یا کتاب شناسی نظام وفا است، تلاش شده جملگی کتاب ها، مقاله ها، نوشته ها و حتی اسنادی که در آن سخنی از/ درباره این آموزگار و شاعر ادیب معاصر به میان آمده، معرفی شود. در این جستار، بیشتر، منابعی را معرفی می کنیم که به آن ها دسترسی داشته ایم و مقداری از محتوای آن ها را نیز می آوریم. اما درباره برخی منابعی که ندیده ایم، تنها به معرفی آن ها بسنده کرده ایم. آنچه در زیر می آید، تمام منابعی نیست که درباره نظام وفا وجود دارد، ولی به یقین، منابعی کامل تر و معتبر تر از این ها نیز درباره او وجود ندارد.1 امید که جستار حاضر، مشوق پژوهشگران در تحلیل محتوایی و فرمی آثار نظام باشد و کار جستجوی منابع را بر ایشان آسان نماید. ویژگی همه نوشته های این منابع کوتاه گویی و دوباره نویسی درباره زندگی نامه و سبک شعری نظام و گاه ارائه یک یا چند نمونه شعر یا نثر وی است. این مدارک و منابع به ترتیب حرف آغاز عناوین کتاب ها، مقاله ها یا اسناد آمده است.
خلاصه ماشینی:
در نوشتار پيش رو که دربارة مدرکشناسـي يـا کتاب شناسي نظام وفا است ، تلاش شده جملگي کتاب ها، مقاله ها، نوشته ها و حتـي اسـنادي که در آن سخني از/ دربارة اين آموزگار و شاعر اديب معاصر به ميان آمده ، معرفي شـود.
آنجا که ميگويد: گو بعد مرگ من کسي نکند هيچ ياد من اين خواب و اين خيال نيرزد به سرگذشت (يادگار اروپا، ص ٢٠١ و ٢٠٢) و شايد علت در اين ديدگاه پرويز ناتل خانلري نهفته باشد کـه بيشـتر قطعـه هـاي نظام ، برگرداني از متون رمانتيک فرانسه است ؛ البته مـا نيـک آگـاهيم از اينکـه برخـي نوشته هاي نظام وفا چيزي جز ترجمه يا تقليدي صرف از آثار رمانتيـک هـاي اروپـايي سدة هجدهم و نوزدهم نيست و دغدغۀ اصلي وي در سروده هايش اغلب عشـق هـاي 173 173 • • • • رمانتيک انتزاعي است ، آن هم در دوره اي حساس از تاريخ سياسي ايـن مرزوبـوم ؛ بـا اين همه جاي آن داشت که دست کم به سبب همين دو نکته ، نوشته هاي او در تـرازوي سخن سنجي و پژوهندگي قرار ميگرفت .
نويسندة کتاب در بخشي که دربارة هنر نمايش در دورة معاصر سخن گفتـه ، تنهـا به اين نکته اشاره ميکند که رضا کمال معروف به شـهرزاد، مـدتي در روزنامـۀ شـفق سرخ با دشتي و در مجلۀ وفا با نظام وفا و حبيب ميکده همکاري کرده است .