چکیده:
روش های تشخیص بیماری که بر روی جسم انسان یا حیوان اعمال می شوند در قوانین اکثر کشورها از جمله کنوانسیون اروپایی ثبت اختراع، صراحتا از محدوده اختراعات قابل ثبت استثنا شده اند، اما پیشرفت فزاینده علم و فناوری و در نتیجه ظهور طیف وسیع و متنوعی از ابداعات پزشکی منجر به پیچیدگی و دشواری در تعیین مصادیق روش های استثنا شده گشته است. در این میان، رویکرد محاکم ثبت اختراع در پاسخ به سه سوال بحث برانگیز بوده است: اولا مقصود از روش های تشخیص بیماری استثناشده در کنوانسیون چیست؟؛ ثانیا آیا در استثناشدن روش های تشخیص بیماری، انجام روش ابداعی توسط اشخاص خاص (مثلا پزشکان) موضوعیت پیدا می کند؟؛ ثالثا با توجه به این که روش استثناشده الزاما می بایستی بر روی جسم انسان یا حیوان اعمال شوند، معیارهای تعیین روش های تشخیص بیماری بر روی بدن چیست؟ پاسخ به این سه سوال، چالش برانگیز بوده و موضوع آرای ناهماهنگ و بعضا متناقض در مراجع و محاکم اروپایی ثبت اختراع بوده است. این مقاله تلاش می کند تا با مطالعه آرای برجسته هیات های فنی و عالی تجدید نظر به بررسی نحوه برخورد و عملکرد نظام ثبت اختراع اروپا در ارتباط با روش های تشخیص بیماری بپردازد.
خلاصه ماشینی:
واژگان کلیدی تشخیص بیماری، روش های تشخیص بیماری، قابلیت ثبت ، استثنائات حمایت ، مصلحت عمومی مقدمه همانند بند ج ماده ٤ قانون ثبت اختراعات ، طرح های صنعتی و علائم تجاری ایران مصوب سال ١٣٨٦، ماده (c)٥٣ کنوانسیون اروپایی ثبت اختراع ، «روش های تشخیص بیماری (Diagnostic Methods)» را که بر روی جسم انسان یا حیوان اعمال میشوند، از محدوده موضوعات قابل ثبت استثنا کرده است (١)، اگرچه در گذشته تعیین مصادیق روش های استثناشده به دلیل سادگی روش ها امر دشواری نبود، در دو دهه اخیر، این مسأله به دلیل پیشرفت فزاینده علم و فناوری و در نتیجه ظهور طیف وسیع ، متنوع و پیچیده ای از ابداعات پزشکی به یکی از موضوعات بحث برانگیز تبدیل شده است .
اولا مقصود قانون گذار از روش های تشخیص بیماری مذکور در این ماده چیست ؟ به عبارت دیگر، روش های ابداعی میبایستی شامل چه ویژگیهایی باشد تا از دیدگاه ماده (c)٥٣ غیر قابل ثبت اعلام گردند؛ ثانیا آیا در استثناشدن روش های تشخیص بیماری، انجام روش ابداعی توسط اشخاص خاص (مثلا پزشکان ) موضوعیت پیدا میکند؟؛ ثالثا با توجه به تأکید ماده (c)٥٣ بر این که روش های استثناشده روش های هستند که بر روی جسم انسان یا حیوان اعمال میشوند، معیارهای تعیین روش های تشخیص بیماری بر روی بدن چیست ؟ «هیأت های فنی تجدید نظر (Technical Board of Appeal)» در دفتر اروپایی ثبت اختراع (European Patent Office) که نهاد صالح برای تجدید نظرخواهی از تصمیمات مراجع بررسیکننده تقاضانامه های ثبت اختراع هستند، رویکردهای متفاوتی در پاسخ به سه سؤال فوق الذکر اتخاذ کردند.