چکیده:
در ابتدا باید درباره نام این دریا بحث نمود که چرا ایرانی ها آن را «دریای مازندران » و گاهی خزر می نامند؟ در نقشه کشورهای عرب «بحر قزوین » و بسیاری از کشورهای جهان آن را Caspian Sea اطلاق می کنند. آیا برابر قواعد و ضوابط حقوق بین الملل خزر دریا یا دریاچه است ؟ سابقه بهره برداری آن قبل و بعد از انقلاب ١٩١٧ شوروی چگونه بوده و چرا بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی موقعیت ژئوپلیتیک منطقه مورد توجه سیاست جهانی قرار گرفته است ؟ اهمیت منابع طبیعی غذایی دریا، وضعیت حمل و نقل ، بنادر و تاثیر آنها بر جوامع و ساکنین اطراف دریا چیست ؟ و مهم تر آنکه میزان نفت و گاز ساحلی ، زیر بستر دریا و موقعیت منابع و چگونگی تقسیم منابع سوخت فسیلی بین کشورهای محاط از مسایل مهم جهانی بوده و تقسیم منابع فسیلی یا رژیم حقوقی و راه های انتقال منابع به بنادر و بازارهای مصرف بین المللی یکی از مولفه های مهم استراتژیک کشورهای حاشیه دریا، دولت های موثر منطقه ای و قدرت های جهانی است . مواضع دولت های ایران ، روسیه ، آذربایجان ، قزاقستان و ترکمنستان در مورد تقسیم منابع کف دریا و رژیم حقوقی و همین طور نقش فدراسیون روسیه ، ترکیه و سیاست اتحادیه اروپا و ایالات متحده امریکا در انتخاب مسیر، لوله گذاری و انتقال نفت و گاز از مسایل بحث برانگیز دو دهه اخیر بوده است .
خلاصه ماشینی:
"آیا برابر قواعد و ضوابط حقوق بین الملل خزر دریا یا دریاچه است ؟ سابقه بهره برداری آن قبل و بعد از انقلاب ١٩١٧ شوروی چگونه بوده و چرا بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی موقعیت ژئوپلیتیک منطقه مورد توجه سیاست جهانی قرار گرفته است ؟ اهمیت منابع طبیعی غذایی دریا، وضعیت حمل و نقل ، بنادر و تأثیر آنها بر جوامع و ساکنین اطراف دریا چیست ؟ و مهم تر آنکه میزان نفت و گاز ساحلی ، زیر بستر دریا و موقعیت منابع و چگونگی تقسیم منابع سوخت فسیلی بین کشورهای محاط از مسایل مهم جهانی بوده و تقسیم منابع فسیلی یا رژیم حقوقی و راه های انتقال منابع به بنادر و بازارهای مصرف بین المللی یکی از مؤلفه های مهم استراتژیک کشورهای حاشیه دریا، دولت های مؤثر منطقه ای و قدرت های جهانی است .
مواضع دولت های ایران ، روسیه ، آذربایجان ، قزاقستان و ترکمنستان در مورد تقسیم منابع کف دریا و رژیم حقوقی و همین طور نقش فدراسیون روسیه ، ترکیه و سیاست اتحادیه اروپا و ایالات متحده امریکا در انتخاب مسیر، لوله گذاری و انتقال نفت و گاز از مسایل بحث برانگیز دو دهه اخیر بوده است .
لوله های نفت و گاز حوزه دریای خزر / خزر و به ویژه در کشورهای تازه استقلال ، اقدام به انقلاب مخملی می نماید؟ چرا ایالات متحده در جمهوری های آذربایجان و قزاقستان اقدام به تأسیس پایگاه نظامی کرده است ؟ و چرا امریکا در ١٤٨ کشور با استقرار ٢٥٥٠٠٠ نفر سرباز حضور نظامی دارد؟ هیأت حاکمه امریکا در دوره ریاست جمهوری جورج بوش ، «طرح برای یک قرن جدید امریکایی »١ زیر عنوان «بازسازی دفاع امریکا: استراتژی ها، نیروها و منابع برای قرن جدید» سیاست تهاجم به شرق را طراحی و پیاده کردند."