چکیده:
حمله آمریکا به عراق در سال ٢٠٠٣ و شکل گیری بحران عراق پیامدهای مختلفی در سطوح گوناگون داشته است . در خصوص پیامدهای داخلی بحران عراق ، تاثیرگذاری این بحران بر شکل بندی و محتوای روابط ، تعاملات و رویکردهای گروه های مختلف قومی ـ فرقه ای عراق از اهمیت بالائی برخورداراست . روابط و رویکرد گروه های عراق با همدیگر و دولت مرکزی در دوره حزب بعث براساس الگوی دولت ـ ملت سازی تک قومی بعثی شکل گرفته بود، اما اکنون طرح الگوی نوین دولت ـ ملت سازی دموکراتیک ، این تعاملات و رویکردها ازجمله شیعیان ، تسنن ، کردها را وارد مرحله جدیدی کرده است . نوشتار حاضر به بررسی این مسئله می پردازد و ضمن نگاهی جامعه شناختی به گروه های قومی ـ فرقه ای عراق و رویکرد آن در دوره بعث و در دوره جدید، تاثیرگذاری بحران عراق بر تعاملات و رویکردهای گروه ها را تبیین می نماید و در پایان سعی در ترسیم چشم انداز آینده تعاملات گروه های عراقی دارد.
خلاصه ماشینی:
"در حالی که عراق کشوری متکثر از منظر گروه های قومی ـ فرقه ای است و دارای بافت اجتماعی موزاییکی می باشد، از زمان تشکیل عراق تا فروپاشی رژیم بعث تنها اقلیت اعراب سنی بر این کشور حاکمیت داشته است و اکثریت شیعی و گروه های کرد نتوانستند در ساختار قدرت مشارکت نمایند.
در بخش بعدی بحران عراق بعد از حمله امریکا و فروپاشی رژیم صدام و الگوی دولت ـ ملت سازی دموکراتیک مطرح و در چارچوب این الگو به بررسی الگوهای رفتاری و رویکردهای گروه های قومی ـ فرقه ای مختلف عراق در دوره جدید، به ویژه سه گروه اصلی شیعیان ، اعراب سنی و کردها پرداخته می شود.
گروه های کرد که خواستار خودمختاری سیاسی و فرهنگی از دولت مرکزی عراق بوده اند تا دوره صدام مبارزه با حکومت را به عنوان اصلی ترین شیوه برای رسیدن به هدف انتخاب کردند و این مسأله که با سرکوب و اعمال محدودیت شدید بر کردها همراه بود، شکاف سیاسی و اجتماعی بین کردها و سایر گروه های عراقی را بسیار افزایش داد.
بحران عراق و الگوی دولت ـ ملت سازی دموکراتیک حمله امریکا به عراق در سال ٢٠٠٣ و فروپاشی رژیم بعث ، الگوی تعاملات و روابط بین گروه های قومی ـ فرقه ای عراق را که برای چندین دهه در این کشور حاکم بوده است را دچار تحول کرد.
(کیهان برزگر، ١٣٨٦، ص ١٨٣) همان گونه که مواد اولیه قانون اساسی عراق نشان می دهد، چارچوب و روند دولت ـ ملت سازی نوین در عراق با سیاست همگون سازی دوره بعث بسیار متفاوت است و قایل به مشارکت تمام گروه های قومی ـ فرقه ای در عرصه حیات سیاسی و اجتماعی این کشور می باشد."