چکیده:
ﺷﮕﺮد ﺑﺎورﭘﺬﯾﺮی اوﻟﯿﻦ ﺷﺮط رواﯾﺖ در ادﺑﯿﺎت داﺳﺘﺎﻧﯽ اﺳﺖ. رﺋﺎﻟﯿﺴﻢ ﺟﺎدوﯾﯽ از آﻧﺠـﺎ ﮐـﻪ ﺷـﯿﻮه ای رواﯾﯽ ﺑﺮای ﻧﻘﻞ ﺣﻮادث ﺟﺎدوﯾﯽ، ﺧﺎرق ﻋﺎدت، ﻓﺮاواﻗﻌـﯽ، ﻏﻠـﻮآﻣﯿﺰ و ﺷـﮕﻔﺖ اﺳـﺖ، ﻃﺒﯿﻌـﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ﺷﮕﺮد آن، ﺑﺎورﭘﺬﯾﺮی ﯾﺎ ﻣﻨﻄﻖ رواﯾﺖ ﺑﺎﺷﺪ. ﺗﺬﮐﺮهﻧﮕﺎران ﺻﻮﻓﯽ، ﺑﻪوﯾﮋه ﻋﻄﺎر، ﺑﺮای ﺑﺎورﭘـﺬﯾﺮ ﺟﻠﻮه دادن ﮐﺮاﻣﺎت و ﺧﻮارق ﻋﺎداتﻣﻨﻘﻮل از ﻣﺸـﺎﯾﺦ ﺧـﻮﯾﺶ ﺗـﻼش ﻫـﺎﯾﯽ ﮐـﺮده اﻧـﺪ. در اﯾـﻦ ﻧﻮﺷـﺘ ﺎر، ﻧﺨﺴﺖ وﺟﻮه ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪﮐﺎرﮔﯿﺮی اﯾﻦ ﺷﮕﺮد در ﻣﺘﻮن ﺗﺬﮐﺮهای ﺗﺼﻮف، ﺑـﻪ ﺧﺼـﻮص ﺣﮑﺎﯾـﺎت ﺑﺮﺗـﺮﯾﻦ ﺣﮑﺎﯾﺖﭘﺮداز ﺗﺼﻮف ﯾﻌﻨﯽ ﻋﻄﺎر ﻧﯿﺸﺎﺑﻮری در ﺗﺬﮐﺮةاﻻوﻟﯿﺎ، ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﺷﻮد. ﻋﻄﺎر ﺷﯿﻮهﻫـﺎی ﺧﺎﺻـﯽ ﺑﺮای ﺑﺎورﭘﺬﯾﺮی ﺣﮑﺎﯾﺎت داﺷﺖ ﮐﻪ اﺳﺘﺨﺮاج و ﺑﺮﺷﻤﺮدن ﺑﺮﺧﯽ از آنﻫﺎ از دﺳﺘﺎوردﻫﺎی اﯾـﻦ ﭘـﮋوﻫﺶ اﺳﺖ. در ﻣﺮﺣﻠﮥ دوم، ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ روشﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻄﺎر و ﻣﺎرﮐﺰ، ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪة رﺋﺎﻟﯿﺴـﻢ ﺟـﺎدوﯾﯽ ، در ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺴﺘﻦ ﺷﮕﺮد ﺑﺎورﭘﺬﯾﺮی اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑـﻪ ﻧﻮﯾﺴـﻨﺪه و ﭘﮋوﻫﺸـﮕﺮ ﺑـﺮای ﺑـﻮﻣﯽ ﺳـﺎزی اﯾـﻦ ﺷﮕﺮد در ادﺑﯿﺎت داﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ.
خلاصه ماشینی:
در مرحلۀ دوم ، مقايسۀ روش هاي مختلف عطار و مارکز، برترين نويسندة رئاليسم جادويي، در به کار بستن شگرد باورپذيري انجام شده است که به نويسنده و پژوهشگر براي بوميسازي اين شگرد در ادبيات داستاني بسيار کمک ميکند.
تسليم از مقامات عرفاني است که عرفا در کسب آن استادند و در آثارشان نيز، به ويژه در تذکره ها به هنگام برشمردن کرامات و حالات و مقامات سخت باور خويش ، کوشيده اند خواننده را به سطحي از تسليم ادبي و عرفاني برسانند تا مشکل باورپذيري مانع از ارتباط ايشان با متون تصوف نشود؛ ازاين رو، حتي خوانندة غيرمسلمان نيز با اين آثار ميتواند ارتباط برقرار کند و از خواندنشان لذت ببرد.
عطار در ابتداي تذکره براي خواننده اش شرط گذاشته است که اگر پيش از خواندن اين کتاب به اين شرط وفادار باشد، ميتواند از فوايد آن بهره مند شود: «هر که اين کتاب - چنان که شرط است - برخواند و بنگرد، آگاه گردد که اين چه درد بوده است در جان هاي ايشان که چنين کارها و از اين شيوه سخن ها از دل ايشان به صحرا آمده است » (همان ، ٩).
مفهوم آن است که اگر پيش از ورود به متن ، خواننده دايرة داستاني خاص آن را با تمام قواعد ويژة جهان داستاني صوفيه پذيرفت و بدون مقاومت وارد جهان داستاني آن شد، هيچ گونه تضاد و مخالفتي با عقل و انديشه در اين داستان ها احساس نخواهد کرد، کم کم با تمام شخصيت هاي عرفاني همذات پنداري خواهد کرد و عجيب ترين کرامات را از ايشان خواهد پذيرفت .