چکیده:
مهمترین ارتباط و برخورد سیاسی میان دولت ایران و اعراب در دوره ساسانی شکل گرفت. عربستان در محدوده رقابت های اقتصادی و سیاسی ایران با دولت روم، نقش مهمی را ایفا می کرد. امیرنشین های عربی که در حد واسط دو امپراتوری ایران و روم مستقر شده بودند؛ در رقابت های میان دو رقیب به یکی از دو قدرت منطقه ای می پیوستند و برای دولت متخاصم مزاحمت های ایجاد می کردند. حملات اعراب بیابانگرد به مرزهای امپراتوری ساسانی، تقابل و برخورد نظامی بین دو قوم را تسریع کرد. به طوری که لشکرکشی های اردشیر و شاپور اول و دوم برای گوشمالی دادن این دسته از اعراب، که به عنصری مزاحم برای امپراتوری تبدیل شده بودند، صورت گرفت. به دنبال این برخوردها، چهره مهیب و باصلابتی از پادشاهان ساسانی و سپاهیان ایرانی در ذهن اعراب نقش بست. اما این نگرش تنها تا اواخر پادشاهی انوشیروان باقی ماند و بعد از آن رفته رفته ترس عربها نسبت به ایرانیان کاهش یافته و برجسارتشان افزوده شد. این مقاله بر آن است که دیدگاه و نگرش این دو گروه را در مقاطع تاریخی مهم دوره ساسانی مورد ارزیابی قرار دهد.
خلاصه ماشینی:
"امیه بن ابی الصلت قصیده ای در ستایش سیف بن ذی یزن پس از پیروزی بر حبـشیان سـرود- که ذکر آن رفت -در بیتی از آن به سپاهیانی اشاره کرده است که سیف با خود از ایران آورده بود: حتی اتی ببنی الأحرار یقدمهم تخالهم فوق متن الأرض اجبالا ابوالفرج اصفهانی می گوید مراد شاعر از بنی الأحرار در این بیت ایرانیـانی هـستند کـه بـا سـیف آمده بودند و سپس اضافه کرده که ایرانیان تا امـروز هـم در صـنعاء بنـی الاحـرار و در یمـن الأبنـاء خوانده میشوند.
مـسعودی مـی گوید که یکی از ایرانیان شرکت کننده در این جنگ درباره رفتن سپاه ایران به یمن و پیـروزی ایـشان بر حبشیان می گوید: «ما به دریاها رفتـیم و بـه کمـک شـیر مـردان دلاور ساسـانی کـه بـا نیـزههـا و شمشیرهای بران و درخشان از حریم دفاع می کردند حمیر را از بلیه سیاهان رهـا کـردیم و مـسروق را که از حضور قبایل حبشی مغرور شده بود بکـشتیم و بـا تیـر جـوان ساسـانی یـاقوتی را میـان دو چشم او بشکستیم و دیار قحطان را بـزور تـصرف کـردیم و تـا اوج غمـدان رفتـیم و در آن جـا از 2 هرگونه سرخوشی بهره ور شدیم و بر بنی قحطان منت نهادیم .
بعد از انوشیروان نیز عربها بنای تاخت و تاز گذاشتند، چنان کـه در زمـان هرمـز دوم یـک بـار دیگر متوجه سرزمین های مرزی ایران شدند و این بار دولت ساسانی حتی مجبور بـه پرداخـت بـاج 1 به آنها شد."