چکیده:
اخلاق زمینه ساز به عنوان بخشی از اخلاق اسلامی، فضایل و رفتارهای اخلاقی برگرفته از آموزه انتظار را _ که شرایط فردی و اجتماعی را برای ظهور امام زمان فراهم می آورد _ بررسی می کند. در اخلاق زمینه ساز، غایت فعل اخلاقی، رسیدن به سعادت حقیقی، یعنی محقق شدن ظهور است. اخلاق در قلمرو خانواده، در طول تاریخ، مورد توجه جدی پیشوایان معصوم و علمای اخلاق قرار گرفته و بخشی از حکمت عملی (تدبیر منزل) است که امروزه به عنوان حوزه ای از اخلاق کاربردی در نظر گرفته می شود و عرصه های مختلف اخلاق کاربردی چون اخلاق ازدواج، اخلاق همسری، اخلاق جنسی، اخلاق مدیریت، اخلاق مادری و اخلاق تربیت را دربر می گیرد.
در این نوشتار، پس از بررسی مبادی تصوری و شناخت مفاهیم خانواده، اخلاق و دین، با ارائه تعریفی جامع از اخلاق زمینه ساز، کوشیده ایم فضایل و رفتارهای اخلاقی برگرفته از آموزه انتظار را در حوزه های هفت گانه اخلاق در خانواده (خانواده هسته ای) مورد توجه قرار دهیم. در این راستا، اوصاف و افعال اخلاقی ورع، اجتهاد، عفت و سداد را _ که برگرفته از روایت شریف: «اعینونی بورع و اجتهاد و عفه و سداد» است _ منشور اخلاقی اخلاق زمینه ساز دانسته و مهم ترین جلوه ها و آثار آن ها را در روابط بین همسران و والدین با فرزندان واکاوی کرده ایم؛ شاید بدین وسیله طرحی نو در انداخته و گامی _ هرچند اندک _ برای ترویج اخلاق مهدوی برداشته باشیم.
Ground-setting morality، as a part of Islamic morality، concerns the virtue and moral behavior derived from the doctrine of Mahdism which provides personal and social circumstances of waiting for Imam Mahdi's emergence. In ground-setting morality، the ethical act leads to reaching true prosperity، which is realized in the emergence of Imam Mahdi. Historically، the family ethics has been a serious consideration for Infallible Imams and ethics scholars in the domain of ethics. It has been also a part of practical wisdom (housekeeping)، which is today، in the field of applied ethics. Applied ethics is comprised of various fields such as spouse ethics، marriage ethics، sexual ethics، management ethics، motherhood ethics and education ethics. In this paper، after a review of basic knowledge and understanding of the concepts of family، morality، ethics and religion، a comprehensive definition of morality ground-setting will be provided، and we tried to consider the virtues and ethical behavior derived from the teachings of Mahdism ethics in seven areas of family (nuclear families). In this context، the attributes and actions of piety، morality، jurisprudence، and the Perseverance، is argued to be derived from the noble tradition: "Aynoony-be-varae-va-ejtehad-va- Sadad" which means but help me and join me in the pursuit of righteousness، piety، at the discretion of effort and hard work، in chastity and in perseverance for the truth. These are the core of ethical ground-setting and their effect and realizations of their work on the relationship between spouses and parents with children. Thereby، explaining this may launch a new initiative to promote and a small step towards the ethics based on Mahdism.
خلاصه ماشینی:
در این راستا، اوصاف و افعال اخلاقی ورع، اجتهاد، عفت و سداد را _ که برگرفته از روایت شریف: «اعینونی بورع و اجتهاد و عفة و سداد» است _ منشور اخلاقی اخلاق زمینهساز دانسته و مهمترین جلوهها و آثار آنها را در روابط بین همسران و والدین با فرزندان واکاوی کردهایم؛ شاید بدین وسیله طرحی نو در انداخته و گامی _ هرچند اندک _ برای ترویج اخلاق مهدوی برداشته باشیم.
در اخلاق زمینهساز ظهور، غایت فعل اخلاقی عدالت اجتماعی و سیاست مدن نیست (دورانت، 1356: 35)؛ آنگونه که افلاطون قائل است و فرد منتظر بهرهمندی از لذات ممکن و دوری گزیدن از ناخوشیها (لذات و آلام عقلانی و روحانی یا جسمانی) را مایه سعادت نمیداند؛ آنگونه که ارسطو ذکر میکند (مصباح یزدی، 1367: 119)؛ بلکه انسان منتظر جز امام را نمیخواهد و عشق و محبت به امام عصر( است که او را به تلاش وامیدارد تا این رفعت و بیقراری را به دیگران نیز منتقل کند و برای اهداف بلندش نیروی انسانی تربیت نماید.
برای آنکه در دامان نزاعهای لفظی گرفتار نیاییم، ارائه تعریفی روشن از این حوزههای اخلاقی ضرورت دارد: اخلاق خانواده: در این قلمرو اخلاقی، زن و مرد در نقش پدر و مادر و رابطه آنها با فرزندان و وظایف اخلاقی هریک نسبت به یکدیگر مدنظر است.
اخلاق زمینهساز در حیطه «اخلاق مدیریت» در خانواده، به معنای اوصاف اخلاقی است که مدیر خانواده باید واجد باشد و رفتار اخلاقی خویش را براساس آن سامان دهد تا بتواند خانوادهای مهدوی را اداره کند و به هدف اصلی این خانواده _ که همانا تحقق ظهور است _ برساند.