چکیده:
بیتردید یکی از مسائل بسیار مهمی که کشور ما با آن روبهروست، مسئله خشکسالی و کمآبی است. کارشناسان و متخصصان مرتبط با موضوع، گرم شدن تدریجی کره زمین، برداشتهای بیرویه از آبهای زیرزمینی، انتقال آبهای بین حوزهای، تغییر الگوی کشت و برخی سدسازیهای بدون کارشناسی و... را در کشور ما که اصولا جزو دسته کشورهای خشک و کمآب جهان محسوب میشود، از علل تشدیدکننده آن برمیشمارند و این خطر تهدیدکننده را بارها و بارها گوشزد کردهاند. از آنجایی که آبادانی از وجود و حضور نعمت خدادادی آب سرچشمه میگیرد، هرجا که چشمهای، رودی، قناتی و باریکه آبی و... بوده است در کنار یا نزدیک به آنها زیستگاههای انسانی و مزارع و باغات شکل گرفته است. دیرپایی آبهای هر حوزهای، راز دیرپایی سکونتگاهها و ایجاد مزارع و باغات همچنین ایجاد راههای ارتباط بین آنها و شکوفایی فرهنگ و تمدن در آن حوزه بوده است که به دستاوردهای هنری و معماری وهمچنین آدابورسوم مرتبط با آن نیز منجر شده است. حوزه۱ آبریز دشت فین کاشان یکی از این نمونههاست که سابقه بسیار دیرین زیست و حضور باغات و مزارع کهن را در خود دارد و تمدنهای درخشان خود را مدیون چشمهها، رودهای فصلی، قنوات و آبراهههای موجود در آن بوده است. با امید به اینکه همگان به ضرورت خفاظت از آبهای زیرزمینی و چشمهها و لایروبی و مرمت قنوات آن توجه داشته باشیم و شواهد تمدنی و زیستی برخاسته از آن، همچنین سنتهای بومی باغبانی و زراعت آن را (در کنار روشهای نوین کارآمد) و نیز هنر و معماری ارزشمند آن را، نعمتهای این سرزمین دانسته و آنها را پاس بداریم.
خلاصه ماشینی:
"/ شکل ١١: برداشت آبراهه های موجود سمت راست (پایگاه میراث فرهنگی فین ، سیلک کاشان ، ١٣٨٧)؛ سمت چپ رولوه لت ها (پخشگاه های تقسیم آب ) شماره های ٣و٦و٧ (جیحانی و عمرانی، ١٣٨٤) (مأخذ بقیۀ شماره ها: میراث فرهنگی اصفهان ، شاهی، ١٣٨٧) / شکل ١٢: نمونه هایی دیگر از مسیر آب در مراکز محلات فین کوچک ؛ مرکز محله سمت چپ با لت قرارگرفته در مسیر آبرسانی به نام لت آهنی به همراه درختان کهنسال (عکس ها و رولوه ها از نگارنده ، ١٣٨٨) در رابطه با پدیدة وجود باغ ها و ارتباط آن ها با چشمۀ فین در کتاب تـاریخ کاشـان آمـده اسـت : «نظر به آنکه منشأ و مظهر چشمۀ فین در دامن کوه است و زمینش ریـگ بـوم اسـت ، آنچـه اراضـی بالادست است ، همه را باغستان نموده اند (کلانتر ضرابی، ١٣٨٧: ٨٠) همچنین در رابطه بـا بـاغ هـای مهم تاریخی مانند باغ فین که آن را متعلق به دورة صفوی و قاجار میدانند (همان : ٧٤)، روایت هـای تاریخی بیانگر آن است که تا دورة صفویه در حـوالی چشـمۀ سـلیمانیه ، زیسـتگاهی وجـود نداشـته است ."