چکیده:
یکی از مهم ترین نظریه ها در باب روش شناسی فلسفة ملاصدرا نظریة تفکیک مقام گردآوری
از مقام داوری است. بر اساس این دیدگاه، ملاصدرا صرفا در مقام گرداوری از کشف و
شهود عرفانی بهره گرفته است و در مقام داوری صرفا تکیه بر برهان به عنوان روش حقیقی
فلسفه دارد. پژوهش حاضر نشان می دهد که برخلاف ادعای معتقدان به نظریة مذکور،
ملاصدرا در مقام داوری نیز از کشف و شهود عرفانی در عرض برهان استفاده کرده است.
ملاصدرا علاوه بر اینکه به این امر اذعان می کند آن را نقطة قوت فلسفة خود به شمار
می آورد. به عقیدة نگارندگان استفاده از کشف و شهود عرفانی در مقام داوری مسائل و
مباحث فلسفی دارای نقدها و آسیب های روش شناختی مهمی است که می توان آنها را در
قالب سه مسئله بیان ناپذیری، عدم قابلیت انتقال و نقدناپذیری کشف و شهود عرفانی بحث و
بررسی کرد.
خلاصه ماشینی:
"١. جایگاه عرفان در مقام داوری دراندیشۀ صدرالمتألهین یکی از ادعاهای طرفداران نظریۀ تفکیک مقام داوری از گردآوری این است که ملاصدرا با وجود اینکه از کشف و شهود و تفکر عرفانی دراندیشۀ خود بهره برده است ، اما به هیچ وجه آن را در مقام داوری و ارزش گذاری موضوع ها و مسائل مورد بررسی به کار نگرفته است .
اگرچه طرفداران نظریۀ تفکیک مقام داوری از گردآوری، تلاش کرده اند با ذکر جملاتی از آثار ملاصدرا نشان دهند که وی در مقام داوری صرفا به برهان و روش عقلی تکیه دارد،٢ اما گزینش برخی جملات ملاصدرا و معیار قرار دادن آن ، نمیتواند حقیقت را در این باره پنهان سازد؛ چرا که ملاصدرا خود، به تبعیتش از کشف و شهود عرفانی به عنوان یکی از معیارها در ارزش گذاری و داوری مسائل اذعان دارد.
چنانکه مشاهده میشود، ملاصدرا اگرچه وجود را قابل تصور به واسطۀ برهان نمیداند و با صراحت اعلام میدارد که باید به واسطۀ مشاهده شهودی آن را دریافت ، با این وجود، برخی از اصول خود برای اثبات معاد جسمانی را مبتنی بر آن قرار میدهد و این امر خود مصداق بارزی بر به کارگیری کشف و شهود عرفانی در مسیر داوری است .
نتیجه نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد که برخلاف طرفداران نظریۀ تفکیک مقام گردآوری از مقام داوری، ملاصدرا در مقام داوری نیز از کشف و شهود عرفانی بهره گرفته است و وی با صراحت در آثار خود به این مسئله اذعان میکند."