چکیده:
شهر شوشتر به عنوان مرکز اداری و سیاسی خوزستان در طول تاریخ تا عهد قاجاریه حاکم نشین ایالت خوزستان به شمار می آمده است. این جایگاه ویژه موجب شده بود که شوشتر مورد توجه مورخان و جغرافی دانان و سیاحان در طول تاریخ قرار گیرد. نتیجه این عنایت اهل فن، پدید آمدن آثار متعدد تاریخی پیرامون شوشتردر اکثردوره ها بوده است، در عصر صفویه نیزاین مهم تداوم یافت. قاضی نورالله شوشتری و فرزند او علاءالملک شوشتری دو اثر برجسته در عهد صفویه پیرامون تاریخ شوشتر از خود گذاشتند. این دو از خاندان معروف مرعشیان شوشتر بودند. علاوه بر خاندان مرعشی شوشتری، که به امر تاریخ نگاری محلی پرداخته اند؛ خاندان جزایری شوشتری نیز در تاریخ نگاری شوشتر، جایگاه ویژه ای دارند. سید عبدالله جزایری (متوفی 1173 ه .ق) که از نوادگان سید نعمت الله جزایری (متوفی 1114 ه .ق) می باشد با تالیف کتاب تذکره شوشتر، تصویر روشنی از تاریخ شوشتر و جایگاه آن در خوزستان به دست داده و به وقایعی اشاره می کند که در منابع دیگر، مورد غفلت قرار گرفته است. میرعبدالطیف خان شوشتری نیز (متوفی 1220 ه .ق) که از خاندان جزایری شوشتری می باشد نیزبه تاریخ نگاری محلی شوشتر پرداخته است. اگر چه اثر وی به نام تحفه العالم، اشتراکات زیادی با کتاب تذکره شوشتر اثر سیدعبدالله جزایری دارد؛ اما تفاوت های بسیار زیادی بین دو اثر به چشم می خورد. این پژوهش درصدد بررسی و معرفی ابعاد و زوایای تاریخ نگاری محلی پیرامون تاریخ شوشتر با تکیه بر مطالعه تطبیقی دو اثر برجسته در این حوزه می باشد.
خلاصه ماشینی:
(جزایری، ۱۳۸۸: ۱۲) از بررسی نام و نشان و نیز مکان و مدرسه اساتید سید عبدالله جزاریری صاحب تذکره شوشتر به این نکته پی میبریم که وی در شهرهایی چون قم ، مشهد، کربلا، مکه ، دزفول ، بصره حضور داشته و به کسب علم و معرفت مشغول بوده اند و این تجارب گوناگون در بینش تاریخی او و نگارش تذکره وشوشتر خود را نمایان ساخته است .
در کتاب تذکره شوشتر، درباره خاندان جزایری مطالب مختصری بیان شده است ؛ اما در تحفه العالم از صفحات ۹۸ تا ۱۶۴ در مورد خاندان سادات جزایری به تفصیل روایت میکند.
به تصویر صفحه رجوع شود به تصویر صفحه رجوع شود تفاوت های دو کتاب تذکره شوشتر و تحفه العالم اما گاهی هم میر عبد الطلیف مطالب دیگری دارد که در کتاب سید عبدالله جزایری وجود ندارد.
به دلیل اینکه سید عبدالله جزایری صاحب تذکره شوشتر آشنایی کاملی با زبان عربی داشته است ، واژگان عربی بیشتری در اثرش یافت میشود برای نمونه صفحه ۷۷ تا ۷۹ تذکره شوشتر که درباره بنای شهر شوشتر است را با صفحات ۳۲ تا ۳۴ تحفه العالم را مورد بررسی قرار گرفته است .
(شوشتری،۱۳۶۳: ۱۹۲-۲۳۱) در کتاب تحفه العالم ، شرح مفصلی از زندگانی میر عبدالطلیف خان شوشتری بیان شده است اما در کتاب تذکره شوشتر شرحی از زندگانی سید عبدالله جزایری وجود ندارد.
(شوشتری،۱۳۶۳: (۲۶۰-۳۱۲ نتیجه گیری در این پژوهش سعی بر مقایسه تطبیقی دو کتاب تذکره شوشتر تألیف سید عبدالله جزایری شوشتری با کتاب تحفه العالم تألیف میر عبداللطیف شوشتری شد.