چکیده:
تلاش ایرانیان در راه دستیابی به دانش هسته ای از دوره ی پهلوی دوم آغاز شد. تاریخ هسته ای ایران را به طور خاص می توان به دو دوره ی قبل و بعد از پیروزی انقلاب تقسیم کرد. این فعالیت ها در سال های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی افت و خیزهای فراوانی داشت.
فعالیت های هسته ای ابتدا و در زمان دولت موقت، به خاطر تصمیم های برآمده از ناآگاهی مسئولان وقت و عدم تعهد کشورهای غربی نسبت به قراردادهایشان تعطیل شد اما بعد از مدت کوتاهی فعالیت های هسته ای از سر گرفته شد. این مقاله در پی آن است که تلاش های هسته ای ایران در سال های آغازین پیروزی انقلاب اسلامی و سال های بسیار سخت دفاع مقدس را با دیدی توصیفی ـ تحلیلی مورد کنکاش و دستاوردهای هسته ای ایران در این دو دهه را مورد بررسی قرار دهد.
خلاصه ماشینی:
در این دوره ایران با بســتن قراردادهای گوناگون و پرداختن هزینه های نســبتا ســنگین موفق به ١ با اینکه ســالیان درازی از احداث مرکز اتمی دانشــگاه تهران نمیگذرد ولی نظرات متناقضــی درباره تاریخ شــروع به فعالیت این مرکز در کتاب ها و منابع مختلف آمده است که در ذیل به آنها اشاره میشود: علیخانی در «سیر تحولات پنجاه ساله فناوری هسته ای» چند سطر بعد از اعلام راه اندازی مرکز اتمی ایران در سال ١٣٣٥ میگوید «در سال ١٩٥٩ م / ١٣٣٧ ش به دستور محمد رضا شاه مرکز اتمی دانشگاه تهران تاسیس گردید» (علیخانی، ١٣٨٨: ٦٩).
دکتر ســحابی خود در مصــاحبه ای، توقف فعالیت ها را نتیجه یک هم اندیشــی در ســمینار «ادامه یا توقف نیروگاه بوشهر» که در آن زمان برگزار شده بود خوانده است ، او در این باره میگوید: نمایندگان شورای انرژی اتمی، نمایندگان گروه های سیاسی، مدیران و چند نفر از اعضــای معاونت اکتشــاف که برخی از آن ها از دانشــجویان ســابق دانشــگاه و همکاران ســـابق در وزارت نفت بودند برای خوش آمدگویی آمدند و طرح مشکلات کردند.
ایشان در مصاحبه ی خود تلاش برای حل مسائل موجود در زمینه ی مشکلات هسته ای را این گونه توضیح داده اند: «در پایان مهندس بازرگان چنین نتیجه گیری کردکه چون اطلاعات همه ما در مورد واقعیت و حقیقت رویدادها و اقدامات انجام شــده قبلی در مورد ســازمان انرژی اتمی و درست و غلط بودن آن ها، شکل ادامه کار در آینده و بویژه نظراتی که در مورد نیروگاه اتمی بوشـــهر میان افراد متخصـــص وجود دارد، ناقص و محدوداست ، از اهل فن در همه رشته های علمی و فنی و اقتصادی و سیاسی نظرخواهی شود و گزارشی به دولت ارائه شود.