چکیده:
این مقاله در جستجوی منشا اصلی کلیه رفتارهای آدمی است. هدف مقاله پاسخ دادن به این سوال است که سبب ایجاد ارزش ها و ضدارزش ها، خلق تصورات جدید، معنی دهی ها و نگرش های انسانی چیست؟ همچنین سبب فعالیت یا سکون انسان از کجا سرچشمه می گیرد. ظاهرا با وجود تنوع رفتارها و کنش های گوناگون انسانی یک خاستگاه فطری برای آن ها متصور است که در هر محیطی در اساس و منشا هر رفتاری حضور دارد و آن صیانت نفس می باشد. البته صیانت نفس یک اصل عام و شامل در نزد همه جانداران است و مخصوص انسان نیست. ولی آن چه خاص انسان است کیفیت صیانت نفس اوست که بسیار متنوع، متغیر و شامل احوال ضد و نقیض می باشد. ما منشا این کیفیت صیانت نفس را با اصطلاح «من»1 بیان می کنیم و می توانیم بگوییم اصلی ترین انگیزه انسانی برای هر فعالیت و هر امساکی همان «من» است. «من» همه جا و هر لحظه با ماست و مترصد به دست آوردن احوال و اوضاعی است که از دیدگاه وی به بقای محترمانه و ارتقاء من کمک می کند. در واقع من، بنا بر ارزش ها و تفسیرهای خود، خالق هر نوع شادی و اندوه است و همواره جویای خیر و گریزان از شر می باشد.
جان چه باشد؟ باخبر از خیر و شر شاد از احسان و گریان از ضرر
(بیت 6/ 148: مثنوی نیکلسن)
بنابراین «من» دائما حضور فعالی دارد و در هیچ لحظه ای از توجه به حفظ برتری خود غافل نمی ماند، همچنین در هر لحظه ای مواظب است تا لطمه و زیانی به «من» وارد نشود. بنابراین شادی و اندوه هر کسی وابسته به چگونگی تعبیرات «من» در برابر حوادث و رفتار اشخاص و خودش است. البته همه این تعبیرات و نگرش ها در متن اجتماع، تاریخ و فرهنگ تحقق می یابد و چون جهان ما فی نفسه در حال تحول و حدوث امکانات تازه است بدان جهت مصادیق نیک و بد، خیر و شر، زشت و زیبا و حق و باطل در نظر «من»های خودمان و من های2 گوناگون دیگر از جمله من اجتماعی دائما در حال دگرگونی می باشد. باری حب و بغض و دوستی و دشمنی هر کسی نسبت به خودش و نسبت به اطرافیان، اشخاص، نهادها، کشورها و فرهنگ ها با معیارها و نگرش های «من» زاده می شوند. بدین جهات است که ما «من» را به عنوان اصلی ترین انگیزه رفتارهای انسانی مطرح می کنیم.
This article entitled" "I" as most important motivation of Human being" want to consider the main source of all human behaviors. This article aims to answer the question that what causes values or anti-values and also new ideas, giving meanings and human attitudes to be created? Where is the source of human activity and inactivity? Despite the diversity of human behaviors and actions of various origins it seems that one and same origin for all of them can be considered and it is self-preservation. Of course, self-preservation is a general principle for all living creatures.Calling it "self-preservation" in this writing, therefore I say that it is most important motivation of human behavior (whether active or passive behavior). Therefore, "I" is present everywhere with us and that is the creator of happiness and sadness. Thus, all our social and cultural behaviors in our society emanate from it and there will be always "selfishness" in society.
خلاصه ماشینی:
البته همۀ اين تعبيرات و نگرش ها در متن اجتماع ، تاريخ و فرهنگ تحقق مييابد و چون جهان ما فينفسه در حال تحول و حدوث امکانات تازه اســت بدان جهت مصــاديق نيک و بد، خير و شــر، زشــت و زيبا و حق و باطل در نظر «من »هاي خودمان و من هاي ٢ گوناگون ديگر از جمله من اجتماعي دائما در حال دگرگوني ميباشـــد.
(قهرماني فرشيد، ١٣٨١: ٣٣) اگر نفس تربيت شود، يعني با ايجاد ارزش هاي مفيد به حال خود و ديگران آراسته شود به جاي اين که عامل خودپرستي و خسران باشد به عامل خير و سعادت مبدل ميشود.
نقش مقام ارزشمند آموزش و پرورش اين است که امکاني بودن حوادث عالم و بيپاياني تواناييهاي انســـان را عملا مورد توجه قرار بدهد و انکشاف راه هاي تازه را ممکن تلقي نموده و قدرت انسان را براي سير به سوي کمال و شادابي ميسر بداند.
با توجه به عوالم امکاني و بيپاياني روح انساني واجب است عقل و فضل خودمان را همواره مســتوجب تکميل و تجديدنظر بدانيم ، در غير اين صــورت از معرفت هاي ممکن غافل خواهيم ماند: تا عقل و فضل بيني بيمعرفت نشيني يک نکته ات بگويم خود را مبين که هستي (ديوان حافظ ، غزل ٤٣٤ ق ) بنابراين بهتر اســت در ايجاد ارزش ها به مدد «من »، خصــايص ذاتي و غريزي افراد مورد توجه قرار گيرند.