چکیده:
حرکت یکی از بنیادهای شهرنشینی و تمدن معاصر است. با ورود اتومبیل به زندگی اجتماعی انسان، حرکت سریع در فضا ابعادی جدید یافت و ساختار شهرها را به صورت بی سابقه ای تغییر داد. این تغییر، رفته رفته به معضل تبدیل شد و با خود انواع مشکلاتی چون آلودگی های محیط زیستی، ترافیک، ناامنی، افزایش آمار تصادف های درون شهری و آسیب های جانی و مالی، انحطاط مراکز تاریخی شهرها، افت کیفیت فضاهای شهری و بی عدالتی را به همراه داشت. اولویت دادن بیش از حد به اتومبیل باعث شد تا انسان پیاده در شهرها نادیده گرفته شود و در نتیجه آن، حضور انسان در شهر با مشکل مواجه شود. لذا در دهه های اخیر عابر پیاده مورد توجه برنامه ریزان، طراحان و مدیران شهری قرار گرفته و طرح های فراوانی در این زمینه پیشنهاد و به انجام رسیده است. بر اساس مطالعات انجام شده عوامل مختلفی چون اقلیم، کیفیات محیط، شکل شبکه، ساختار فضایی، ویژگی های اجتماعی، اقتصادی و... بر جریان حرکت پیاده تاثیر می گذارد. هدف این مقاله، ارائه یک روش تحلیلی برای سطح بندی معابر از نظر حجم جریان حرکت پیاده بر اساس ساختار فضایی است. با بررسی نظریه ها، رویکردها، پژوهش ها و مطالعات کاربردی، مهم ترین عوامل موثر بر حرکت پیاده در حوزه ساختار فضایی، شناسایی شده و هر یک موردبررسی قرار گرفته اند. نهایتا سه شاخص پیکره بندی فضایی، کاربری و نفوذ پذیری معابر استخراج شد. پیکره بندی فضایی با روش Space Syntax و نرم افزار DepthMap بررسی و معابر بر اساس درجه Integration، Connectivity و Choice اولویت بندی شدند. همچنین میزان درجه اختلاط کاربری معابر با ضریب آنتروپی و تراکم مکانی کاربری های جاذب سنجیده شد و نفوذ پذیری معابر نیز با محاسبه متوسط طول بلوک و تعداد تقاطع در واحد 100 متر به دست آمد. در نهایت پس از یکسان سازی وزنی شاخص ها ، با استفاده از روش TOPSIS، معابر اولویت بندی شدند. نتایج حاصل نشان می دهد از بین خیابان های فجر، لارستان، صدر، خردمند شمالی، سرتیپ لطفی، استاد نجات الهی شمالی، شاهین و سنایی، خیابان فجر بهترین (بهینه ترین) معبر از نظر حجم جریان حرکت پیاده است.