چکیده:
خرید اعتباری اوراق بهادار یکی از ابزارهای کلیدی بازار سرمایه کشورهای در حال توسعه، از جمله ایران، برای جذب جریان نقدینگی خارج از بازار است. خرید اعتباری در صورت سازمان دهی درست و وجود مقررات مناسب، می تواند موجب افزایش کارایی بازار و بهبود کشف قیمت منصفانه شود. با وجود برخورداری نظام معاملات اعتباری از ویژگی های استاندارد در عموم کشورها، طراحی و عملیاتی کردن زیرساخت های ضروری آن باید مختص هر کشور خاص یا بازار و انعطاف پذیر باشد تا در طول زمان بتوانند تغییر کنند. در الگوی مرسوم خرید اعتباری، بانک ها و موسسات مالی منابع خود را در اختیار کارگزاری قرار می دهند و کارگزاری نیز منابع را با دریافت وثیقه های معتبر در اختیار مشتریان می گذارد. مقاله حاضر با استفاده از روش «تحلیلی» و «نظرسنجی» از خبرگان فقهی و مالی، از عقدهای مرابحه و وکالت برای بهینه سازی الگوی رایج خرید اعتباری استفاده کرده است. الگوهای پیشنهادی مقاله برای خرید اعتباری در بازار سرمایه با محوریت شرکت سپرده گذاری مرکزی و بانک تخصصی ارائه شده است.
شراء الائتمان للسندات المالیة یعد واحدا من الوسائل الأساسیة للسوق الاستثماریة فی البلدان النامیة وبما فیها إیران، حیث یراد منه استقطاب سیولة مالیة خارج نطاق السوق؛ وحینما یتم تنظیمه بشکل صائب وتوضع فیه مقررات مناسبة، من شأنه أن ینهض بأداء السوق وتحسین کشف القیمة المنصفة. علی الرغم من کون نظام التداولات المالیة الآجلة یمتاز بصفات قیاسیة مشترکة فی جمیع البلدان، لکن یجب أن یتم طرح قواعده الأساسیة وتنفیذها بشکل عملی فی کل بلد بشکل مختص به وبسوقه بحیث یکون مرنا ویمکن أن تجری علیه تغییرات مع مرور الوقت. حسب الأنموذج المتعارف فی شراء الائتمان، فالمصارف والمؤسسات المالیة تجعل مصادرها المالیة تحت اختیار أحد المستثمرین، وهو بدوره یوکلها إلی الزبائن بعد أن یأخذ منهم وثائق معتبرة.
تم تدوین هذه المقالة وفق أسلوب بحث تحلیلی، واستطلع الباحثون فیها آراء الخبراء فی الشأن الفقهی والمالی حول عقود المرابحة والوکالة بهدف تحسین الأنموذج الرائج لشراء الأجل. النماذج المقترحة فیها بالنسبة إلی شراء الائتمان فی سوق الاستمثار قد طرحت بمحوریة شرکة الإیداع المرکزیة والمصرف التخصصی.
redit purchasing of securities is one of the effective means used in the capital markets of developing countries، including Iran، to attract liquidity out of the market. If properly organized and if statutory regulations are observed، credit purchasing can increase the efficiency of the market and improve the way of setting a fair price. Although most countries adopt a system of credit transactions which has outstanding characteristics، the way of devising its infrastructure and putting it into practice should be flexible and suitable for that country or market such that it can change over the time. In the common model of credit purchasing، banks and financial institutions provide brokers with their resources and brokers give them to customers by receiving authentic documents. Using an analytical method and examining the view of fiqhi and financial experts، the present paper uses Murabah and Wakalah contracts to optimize the common model of credit purchasing. The paper proposes models for credit purchasing in the capital market with particular reference to the central investment company and specialized bank.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به ساختار بازار سرمایة ایران و وضعیت مالی شرکتهای کارگزاری، ایجاد امکان اعطای تسهیلات رهنی خرید اوراق بهادار توسط بانک مرکزی، میتواند علاوه بر ایجاد بازاری جدید برای فعالیت بانکها و افزایش سود آنها، به توسعه و رونق بازار سرمایه و حل مشکل کمبود نقدینگی کمک کند.
در این تحقیق، سعی شده است ابتدا با بررسی و مطالعة چگونگی خرید اعتباری در بازارهای مهم دنیا و تبیین ریسکهای آن، الگوهای متناسب خرید اعتباری و تسهیلات رهنی خرید اوراق بهادار برای بازار مالی ایران ارائه گردد.
الگوهای متناسب خرید اعتباری و وام رهنی اوراق بهادار برای بازار مالی ایران کدام است؟ بررسی فقهی و عملیاتی روش مرسوم خرید اعتباری برای عملیاتی کردن الگوی مرسوم بینالمللی در ایران، نیاز است ایـن الگو را از نظـر فقهی و عملیاتی بودن بررسی کنیم و در صورتی که با ملاحظات فقهی، حقوقی و اجرایی کشور ما تناقض داشته باشد، راهکار مناسبی پیشنهاد کنیم.
در ادامه، هر سه الگوی ارائه شده تشریح و مزایای آنها ذکر میگردد: الگوی اول: خرید اعتباری با محوریت همزمان کارگزاری و بانکهای تجاری این الگو که در واقع، بهینهسازی الگوی عملیاتی کنونی است، بیان میکند که بانکها و مؤسسات مالی علاوه بر آنکه به طور غیرمستقیم از طریق کارگزاریها سرمایهگذاران را از لحاظ مالی تأمین میکنند، مستقیما نیز مشتری را از لحاظ اعتباری تأمین مینمایند.
توزیع تغییر در ماندة تسهیلات شبکة بانکی در بخشهای گوناگون اقتصادی در سال ۱۳۹۵ (درصد) (منبع: بستة سیاستهای پولی، اعتباری و نظارتی نظام بانکی کشور در سال 1395) این الگوی عملیاتی برای اجرا، نیاز به پشتیبانی شرکت سپردهگذاری مرکزی و تمایل آنها به ایفای نقش واسطهگری بین کارگزاران و مشتریان از یک طرف، و بانکها و نهادهای مالی از طرف دیگر، دارد."