چکیده:
هدف اصلی این پژوهش، بررسی مسئولیتپذیری اجتماعی از منظر قرآن و اسلام است.این مطالعه با رویکرد کیفی و به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است و دادههای مورد نیاز، از بررسی متون اسلامی و به روش کتابخانهای و الکترونیکی استخراج گردیده است، جامعه تحلیلی تمام منابع مربوط به موضوع پژوهش و نمونه تمامی مواردی است که پژوهشگر بضاعت علمی و موقعیتی دستیابی به آن را داشته است. ابتدا مؤلفههای مسئولیتپذیری از دیدگاه اسلام شناسایی و از بین آنها بعد اجتماعی(در ارتباط با دیگران) مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس یافتههای پژوهش، مؤلفههای مسئولیتپذیری را میتوان تحت چهار عنوان معرفی نمودکه عبارتاند از اعتقادی، فردی، اجتماعی و در قبال محیط طبیعی. نتایج بررسی بُعد اجتماعی مسئولیتپذیری بیانگر آن است که انسان موجودی اجتماعی است و زندگی اجتماعی، منشأ حقوق و تکالیف معینی است که انسان با توجه به کرامت و مسئولیت خویش باید آنها را رعایت کند تا زمینهساز تحقّق عدالت اجتماعی باشد.
خلاصه ماشینی:
بنابراين مسئوليت پـذيري که از زمينه هاي مهم مورد مطالعه جامعه شناسي است ، لذا طرح آن در قـرآن ، بـه منزلـه اهميتي است که اسلام براي جامعه و زندگي اجتماعي قائل اسـت و ضـرورت شـناخت و ٢٨٢ /فصلنامه مطالعات قرآني، سال نهم ، شماره ٣٤، تابستان ١٣٩٧ بررسي عـلمي ايــن پــديده ، مطالعـات اجتمـاعي و جامعـه شناسـي را در اسـلام تأييـد ميکند.
(به تصویر صفحه رجوع شود) شکل ٢١ مؤلفه هاي مسئوليت پذيري از ديدگاه اسلام در تشريح اين چارچوب و نظام معرفتي بايد عنوان نمود کـه در آمـوزه هـاي اسـلامي انسان از آن جهت کـه انسـان اسـت داراي مسـئوليت هـاي خاصـي در ارتبـاط بـا خـدا، خويشتن ، انسان ها و جهان هستي است که در صورت توجه ، پذيرش و شکوفاسازي تمـام آن ها، زندگي آدمي، نظامي مطلوب به خود ميگيـرد و انسـان بـه کمـال شايسـته خـود رهنمون ميشود(جوادي آملـي، ١٣٩١: ٥٥).
در حقيقت ، پذيرش اين مسئوليت هاي چهارگانه به صورت مطلوب است که آدمـي را به سبک زندگي اسلامي هدايت ميکنـد و رشـد و بالنـدگي سـعادتمندانه را در زنـدگي فردي، اجتماعي و زيست محيطي موجب ميگردد و انسان زندگي دنيا را مقدمه اي بـراي بررسي بعد اجتماعي مسئوليث پذيري از منظ ر قرآن و اسلام /٢٨٥ زندگي اخروي و حيات جاويد و حسن مآب قرار ميدهد و هدف قرب و کمال مطلـوب را براي خود فراهم ميسازد(سجادي، ١٣٨٨: ٩١).