چکیده:
وصول بهموقع مالیات در کشور ما از چالشهای اصلی نظام مالیاتی است. همین موضوع هر سال بر درآمدی که دولت در بودجه سالانه خود پیشبینی میکند، اثرگذار است. دلایل متفاوتی برای تاخیر در وصول مالیات میتوان برشمرد که بدون شک، سرعت پایین فرایند حلوفصل اختلافات مالیاتی یکی از اصلیترین عوامل چنین تاخیری است. در فرایند وصول مالیات، بروز اختلاف بین مودیان و ممیزین مالیاتی، امری اجتنابناپذیر است؛ اما از منظر حقوقی متعدد بودن مراحل دادرسی و عدم پیشبینی سازوکار مناسب در برخی از این مراحل، موجب اطاله دادرسی میشود. لذا وجود یک نظام دادرسی مالیاتی کارآمد میتواند سرعت حلوفصل اختلافات را افزایش دهد. در این مقاله عواملی را که خصوصا در قوانین و مقررات ایران موجب اطاله دادرسی مالیاتی میشود، بیان میکنیم و متناسب با آن به ارائه راهکار در جهت حذف یا کاهش اثرگذاری این عوامل میپردازیم. پیشنهادهای ما به اصلاح مهلتهای اعتراض و رسیدگی، پذیرش توافقات جزئی بین مودی و سرممیز، محدود کردن حق اعتراض، تخصص قضات منتصب، تعدیل یا حذف رسیدگی در هیئت ماده ۲۵۱ مکرر مربوط است.
خلاصه ماشینی:
چنين نظـام دادرسي، زماني کارآمد محسوب ميشود که تعادل بين اجراي سريع عـدالت و نيـز يـک قضـاوت قابل قبول را برقـرار سـازد (١ :٢٠٠٤ ,Van Rhee)؛ بـه عبـارت ديگـر، در عـين رعايـت عـدالت در سريع ترين زمان به اختلافات رسيدگي کند و منازعات را بـه نتيجـه برسـاند تـا از يـک سـو، هرچـه سريع تر درآمد مالياتي را که دولت در بودجه پيش بيني ميکند تحقق بخشد و از کسري بودجه کـه خود تبعات زيان آوري براي اقتصاد کشور خواهد داشت ، جلوگيري کند و از سوي ديگر در مدت زماني منطقي تکليف مؤدي را نسبت به اعتراضي که داشته روشن کند.
در ايـران نيـز بايـد نقطـه آغازين روند رسيدگي به شکايت مالياتي را از زمـان رجـوع مـؤدي بـه اداره امـور ماليـاتي در نظـر بگيريم چراکه طبق ماده ٤٣٨ قانون ماليات هاي مستقيم مصوب ١٣٦٦ قبل از ورود پرونده به هيئـت حل اختلاف مالياتي بدوي، مسئول اداره مالياتي موظف به رسـيدگي اسـناد و مـدارک و توافـق بـا مؤدي جهت تعديل يا حتي رد ماليات تعيين شده اسـت .
اما ايرادي کـه در نظـام ماليـاتي مـا بـر ايـن مرحلـه از رسـيدگي وارد مـيباشـد ايـن اسـت کـه درصورتيکه مؤدي معترض با مسئول مالياتي در بسياري از موضوعات بر ميزان ماليات توافق کننـد و فقط روي يک يا چند مورد جزئي اختلاف داشته باشند، اين اختيـار بـراي مـؤدي وجـود دارد تـا شکايت خود را به طور کامل و بدون توجه به توافقات قبلي که بين او و مسئول امور مالياتي حاصـل شده در هيئت حل اختلاف مالياتي بدوي طرح کند.