چکیده:
روزنامه ثریاء که در دوره مظفری به عنوان روزنامهای تبعیدی و با افکاری روشنفکرانه در
قاهره منتشر میشد، در مقالههای متعدد به بررسی دلایل عقبماندگی و عدم پیشرفت ایران در
زمینههای مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی؛ سیاسی و... پرداخت. این دلیل عمده عقب ماندگی و وضعیت نابسامان مردم ایران را در بیسوادی و جهالت جامعه، تقدیرگرایی؛
وابستگی سیاسی و اقتصادی به خارج و نبودن عدالت و مساوات میدانست و برای غلبه بر
این وضعیت نابسامان، به ارائه راهکارهای متعدد پرداخت. ثریا تاکید داشت که ایجاد مدارس
جدید و دانشگاهها در ایران و سوادآموزی برای مردم، اعم از زن و مرد، برای غلبه بر جهل
عامه مردم که از سواد محروم بودند، ضروری است. از طرف دیگر این روزنامه بر ضرورت
ارتباط با دیگر کشورها و استفاده از پیشرفتهای نوین آنها تاکید نمود. این روزنامه همچنین،
گسترش تجارت و کشاورزی و عدم وابستگی به بیگانگان را از دیگر عوامل پیشرفت ایران
دانست. در نهایت این روزنامه مهمترین عامل از میان رفتن عقبماندگی کشور را
وطن گرایی و حب وطن بیان نمود و تاکید کرد که اگر ملت، حب وطن داشته باشند و در
آبادانی آن بکوشند، کشور پیشرفت خواهد کرد.
خلاصه ماشینی:
» 5 علاوه برعلمآموزی و گسترش مدارس جدید به عنوان راه حل برای پیشرفت، این روزنامه همان، «ترقی علم در ژاپن»، ثریا، سال اول، ش 10، 19 شعبان 1316/ 31 دسامبر 1899، ص10 همان، «نعم علم و نقم جهل»، ثریا، سال اول، ش 3، 28 جمادی الاول 1316/ 13 نوامبر 1898،ص 13 همان، «مکتوب از بغداد»، ثریا، سال اول، ش 30،10 محرم 1317/ 20 مه 1899، ص9 همان، «بقیه مقاله لیس للانسان الا ما سعی»، ثریا، سال اول، ش 34، 10 صفر 1317/ 17 ژوئن 1899، ص13 همان، «بقیه مقاله و ذکر فان الذکر تنفع المومنین»، ثریا، سال اول، ش 14، 16 رمضان 1316/ 28 ژانویه 1899، ص13 در مقالات خود به ضرورت پیشرفت تجارت در کشور، رواج کشاورزی و تولید کالاهای وطنی و تشویق به استفاده از آنها تأکید میکند و به طور کلی، پایه و اساس ترقی را سه چیز میداند: زراعت، صنعت و تجارت.
نتیجهگیری از دید روزنامۀ ثریا، مهمترین عوامل عقبماندگی ایران در دورۀ قاجار، جهالت و بیسوادی مردم، تقدیرگرایی یعنی اعتقاد به قضاوقدر، در همۀ امور زندگی بدون انجام هیچگونه تلاش و کوششی جهت آبادانی کشور، وابستگی سیاسی و اقتصادی به بیگانگان، نبودن عدالت و مساوات و برابری، و تبعیض دولت میان اقشار و گروههای مختلف جامعه است.
چنانکه در مقاله برشمردیم، روزنامه با ارائۀ راهکارهایی مانند علمآموزی و از بین بردن جهل در جامعه، تقویت کردن اقتصاد از طریق پرداختن به کشاورزی و نیز گسترش تجارت در کشور که لازمۀ آن ایجاد سیستم حمل و نقل است و این خود از طریق احداث راهآهن در کشور به دست میآید، به تلاش برای از بین بردن عقبماندگی کشور پرداخت؛ اما بیشترین توجه آن به عنوان راهکار برای پیشرفت جامعه، به سوادآموزی و تأسیس مدارس جدید در کشور است.