چکیده:
یکی از مباحث مهم فلسفه و علوم انسانی مبحث زیبایی میباشد که قدمتی دوهزار ساله دارد. از نظر دانشمندان اسلامی و برخی فلاسفه زیبایی منحصر به زیبایی محسوس و فکری نیست بلکه نوعی دیگر از زیبای هست که از آن به «زیبایی معقول یا حسن عقلی» تعبیر میشود که یکی از انواع چهارگانه زیبایی، و از همه آنها بالاتر میباشد. زیبایی معقول(حسن عقلی) به این معنا است که بعضی از کارها فی حد ذاته زیبا و جمیل است و جاذبه و کشش دارد و ستایش آفرین است و فقط عقل انسان آن را درک میکند و نیروی حس و قوه تخیّل در درک آن زیبایی نقشی ندارند. قرآن کریم به همه انواع زیبایی اشاره کرده است. در این پژوهش به تبیین زیبایی معقول، نسبی یا مطلق بودن زیبائی معقول و مصداقهای آن از منظر قرآن خواهیم پرداخت. مهمترین مصادیق زیبایی معقول در قرآن کریم عبارتاند از زیبایی عفو و اغماض، زیبایی صبر، زیبایی هجرت، و زیبایی ایمان.
خلاصه ماشینی:
به اين دليل ، تعاريفي که تا بـه حـال از زيبـائي ارائه شده است دقيق و جامع نميباشد؛ و وجود هر کدام ، گاهي تعريف زيبـائي نيسـت و ١٨٨ /فصلنامه مطالعات قرآني، سال نهم ، شماره ٣٥، پاييز ١٣٩٧ گاهي نزد افراد خاصي، زيبائي تلقي ميشود.
دوم زيبائي کـه در ساير پديده هاي عالم غير از انسان ميباشد؛ و بر اين وجه از پيامبر(ص ) روايت شده است که : «إن الله جميل ويحب الجمال »(مجلسي، ج ١٢٥:٦٢) که هشـدار و آگـاهي اسـت بـر اينکه خيرات زياد از خدا افاضه ميشود و خداوند کسي را که به اين صـفت يعنـي منشـأ خيرات متصف باشد دوست ميدارد(راغب اصفهاني، ج ١: ٤١٢).
زيبايي معقول از منظر قرآن کريم /٢٠٣ دانشمندان و فيلسوفان با توجه به دو منشأ بالا به طور کلي گفتـه انـد زيبـائي نسـبي است اما اين به نظر نگارنده نميتواند صحيح باشد بلکه نظر صحيح اين است کـه زيبـائي محسوس ، نسبي ميباشد که در اين نوع زيبائي فطرت سالم انسـان مطـرح نيسـت بلکـه انساني که در معرض انواع فرهنگ ها قرار گرفته است و بـر اسـاس ايـن نـوع فرهنـگ هـا داراي علايقي گشته است ، لذا برخي از منظره ها براي او زيباست و بعضي ديگر در نظر او زيبا نيست و گاهي چيزي مدتي در نظر او زيبا بوده و پس از مدتي ديگر براي او زيبـائي ندارد چراکه در اين نوع فطرت سالم که خداوند انسان ها را بر اسـاس آن آفريـده مـلاک نيست .
Qasemi, Mohammad Ali, Islam and beauty.