چکیده:
با توجه به گذشت بیش از سه دهه از اجرای قانون بانکداری بدون ربا در کشور، نیاز به بررسی کارکرد این سیستم جهت شناخت بیشتر نحوه عملکرد و اصلاح و ارتقا آن، ضروری است. این پژوهش به بررسی تاثیر ابزارهای تامین مالی اسلامی مشارکتی و مبادلهای بر سودآوری شانزده بانک خصوصی در سالهایی که از این عقود استفاده نمودهاند، با استفاده از روش دادههای جدولی نامتقارن پرداخته و سهم عقود مختلف از تسهیلات اعطایی بانکهای خصوصی بر نرخ بازدهی داراییها (ROA) بهعنوان شاخص سودآوری بانکها، برازش گردیده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که عقود مشارکتی (مضاربه و مشارکت مدنی)، به صورت مستقیم با سودآوری بانکها رابطه معنادار دارند؛ درحالیکه عقود مبادلهای رابطه معناداری با سودآوری بانکها (شاخص بازده داراییها) ندارند. در ضمن، ضرایب متغیرهای مجازی که برای سنجش اثرگذاری شرایط خاص در سالهای 89-92 وارد مدل شده بود، بی معنی بودکه نشاندهنده عدم تاثیر شرایط خاص چهار سال مزبور بر نتیجه مدل میباشد.
More than three decades have passed from the non–usury Banking Law enforcement in the country. The banking system has faced some challenges during this period. Using asymmetric tabular data, this paper seeks to study the impact of Islamic participatory and commutative financial instruments on the profitability of sixteen private banks in the years that they used the contracts. The share of different contracts from the private banking facilities on the asset return rate (ROA), as an indicator of the profitability of the banks, has been processed in this study. Findings show that, cooperative contracts ("Mudaraba" Profit and Loss Sharing and Civil partnership) directly has a meaningful relationship with the profitability of banks, whereas, Commutative contracts do not have a significant relationship with profitability of banks (return on assets index). Meanwhile, the coefficients of virtual variables, which were modeled to measure the impact of specific circumstances in the years 2010-2013, were meaningless. Finding indicates that, special conditions of the four aforementioned years did not impact on the outcome of the models.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش به بررسی تأثیر ابزارهای تأمین مالی اسلامی مشارکتی و مبادلهای بر سودآوری شانزده بانک خصوصی در سالهایی که از این عقود استفاده نمودهاند، با استفاده از روش دادههای جدولی نامتقارن پرداخته و سهم عقود مختلف از تسهیلات اعطایی بانکهای خصوصی بر نرخ بازدهی داراییها (ROA) بهعنوان شاخص سودآوری بانکها، برازش گردیده است.
بدین منظور پس از مروری بر ادبیات موجود، به معرفی انواع قراردادهای تأمین مالی اسلامی که در نظام بانکداری ایران مورد استفاده قرار میگیرند، پرداخته میشود و تأثیر آنها بر سودآوری بانکهای خصوصی ایران، از حیث نظری و عملکردی بررسی میگردند.
متغیر dummy مربوط به سال میباشد که از نوع متغیر مجازی است و برای سالهایی که در آن نرخهای سود تفاوت زیادی با هم نداشتهاند (سالهای 83-88 و 92-96) عدد صفر، و برای سالهایی که در آن بر اثر سیاست دولت نرخهای سود تفاوت زیادی باهم داشتهاند (سالهای 89-92) عدد یک را میگیرد<EndNote No="1" Text=" شایان ذکر است در بین سالهای 1389 تا 1392 با توجه به سیاستهای دولت و بانک مرکزی، نرخ سود عقود مبادلهای به صورت دستوری پایین نگه داشته شده و موجب تفاوت نسبتا زیاد بین این نرخ و نرخ سود مورد انتظار برای عقود مشارکتی شده بود، بنابراین با توجه به اینکه تخمین مدل بدون لحاظ این امر نتایج گمراهکنندهای را ارائه میدهد تنها راه حل موجود برای رهایی از این مشکل، استفاده از متغیر مجازی بود که طی آن، سالهای بین 1389 تا 1392 عدد یک و سالهای دیگر عدد صفر میگیرد تا روشن شود: آیا شرایط خاص آن سالها در نتیجهگیری مدل موثر بوده است یا خیر؟ و برای اینکه اثر اقدامات مذکور در طی این سالها در نتیجه تخمین معین گردد، متغییر دامی در متغیرهای مستقل پژوهش ضرب شده است.