چکیده:
یکی از حوزههای مهم فرهنگی که بهرههای فراوانی از آموزههای عرفانی بردهاست، هنر سینماست و شاخهای از مطالعات تطبیقی به روابط بینامتنی میان ادبیات و سینما اختصاص دارد. بسیاری از مفاهیم عرفانی که مفاهیمی ذهنی و انتزاعی هستند با بهرهگیری از شگردهای سینمایی و تخیل خلاق سینماگران، به صورت تصاویری عینی نمود پیدا کردهاست و با اقبال مخاطبان روبهرو شده است. داریوش مهرجویی از کارگردانان برجستة سینمای ایران است که در پارهای از آثار سینمایی خود به طرح اندیشههای عرفانی پرداختهاست. در پژوهش حاضر به بررسی فیلم پری از منظر پرداختن به مسائل عرفانی خصوصاً عرفان اسلامی پرداخته شده است و عناصر پیرنگ، شخصیتپردازی مورد بررسی قرار گرفتهاست. مهمترین نکتهای که در فیلم بر آن تأکید شده است، لزوم همراهی پیر در تمامی مراحل سلوک است. شخصیت اصلی فیلم به سبب آن که درک درستی از چگونگی سیر و سلوک ندارد، از پذیرش همراه شدن با پیر سر باز میزند و همین امر بر آشفتگیهای درونی وی میافزاید. در بخش پایانی فیلم کارگردان به ویژگی نجاتبخشی پیر اشاره میکند و شخصیت اصلی فیلم با تسلیم در برابر پیر و پذیرش او به عنوان راهنمای سلوک، به آرامش دست مییابد و درکی تازه از حقیقت به دست میآورد.
خلاصه ماشینی:
شخصیت اصلی فیلم دختری تحصیلکرده به نام «پری» است که با خواندن کتابی به نام «سلوک»، وارد وادی بیپایان عرفان میشود و تلاش میکند تا ذکر شیخ زائر را تکرار کند تا همان گونه که در کتاب آمده است، عشق الهی در وجود او نیز نهادینه شود و با ضربان قلبش هماهنگ گردد.
پری در این سیر و سلوک برای درک این ذکر مراحل مختلفی را پشت سر میگذارد و حتی به کشتن خود نیز فکر میکند و چون درکی درست از عرفان و سیر و سلوک عارفانه ندارد، نمیتواند به تصمیمی درست برسد و نیازمند کمک پیر و مرشد است که البته خودش ضرورت حضور پیر را درک نمیکند، ولی با کمک برادرش(داداشی) که درکی عمیق از عرفان اسلامی و سیر و سلوک دارد، مشکلات روحی خود را پشت سر میگذارد و به درکی تازه از هستی و حقیقت میرسد.
هدف در این فیلم رسیدن به ماهیت دعاست و پری تلاش میکند تا ماهیت دعا را درک کند، اما در سلوک ابتدایی خود، اذکار مختلف و شیوههای گوناگون عرفانی را با همدیگر درآمیخته است و به دلیل آن که نمیتواند میان عرفان اصیل اسلامی و دیگر انواع عرفان، تفکیک ایجاد کند، دچار آشفتگی روحی شدیدی شده است و چون به این درک نرسیده است که طی کردن مسیر سلوک نیازمند پیر و مرشد است، دچار آشفتگی شدید روحی میشود و تا مرز کشتن خود پیش میرود..