چکیده:
بر اساس معمای ایسترلین، رفاه و آسایش خاطر مردم یک کشور بستگی کامل به تولید سرانه آنها ندارد. یکی از نظریاتی که برای حل این معما مطرحشده، نقش کالاهای غیرمادی در ایجاد رفاه است که نهاد خانواده نقش بهسزایی در تولید این کالاها دارد. خانواده نهتنها محل مصرف کالاها و خدمات و عرضهکننده عوامل تولید همچون نیروی کار و سرمایه، بلکه تولیدکننده طیف متنوعی از کالاهای غیرمادی - همچون حمایت عاطفی - است که موجب افزایش رفاه شده یا زمینهساز آن هستند. اسلام از جامعترین اندیشههایی است که خانواده را تولیدکننده کالاهای غیرمادی میداند. خانواده در اسلام یک نهاد مقدس و دارای کارکردهای متنوعی است که مهمترین آنها قرارگرفتن خانواده در خدمت کمال انسان است. خانواده با قرائت اسلامی نهتنها به تولید کالاهای مادی و غیرمادی بلکه به تولید کالاهای معنوی - کالاهایی که انسان برای رسیدن به کمال خود بدان نیازمند است - نیز میپردازد. مقاله حاضر نشان میدهد خانواده ایدهآل اسلامی - مرکب از زوجین و فرزندان بهمثابه سختافزار و آموزههای اسلامی بهمثابه نرمافزار - با بهرهمندی از لذات و ارضای امیال گوناگون خود، اولاً به آسایش خاطر دست مییابند و ثانیاً زمینه لازم رسیدن خود به کمال را فراهم میکنند. بدینترتیب، تخریب نهاد خانواده، زمینه کاهش رضایت خاطر و کمال انسان حتی با وجود افزایش درآمد را ایجاد میکند.
According to Easterly, the prosperity and comfort of a nation do not depend entirely on their per capita production. One of the views expressed in solving this mystery is the role of non-material goods in bringing the prosperity, which the family institution plays a key role in the production of these goods. The family is not only a place of the consumption of goods and services, and the supplier of factors of production, such as labor and capital, but also the producer of a variety of immaterial goods, such as emotional support that increases the prosperity or is the basis for it. Islam is one of the most comprehensive thoughts that views the family as the producer of nonmaterial goods. The family in Islam is a sacred institution with many functions, the most important of which is helping human to reach perfection. The present paper shows that the ideal Islamic family consisting of couples and children as the hardware and teachings of Islam as software, enjoying pleasures and satisfaction from reaching their various desires, firstly, obtains comfort and, secondly, provides the necessary field for reaching human perfection. Thus, the destruction of the family institution creates the grounds for reducing satisfaction and not achieving human perfection even with increasing income.
خلاصه ماشینی:
نظریه فهرست عینی طبق این نظریه، انسان برای رسیدن به سعادت نیازمند کالاها و شرایطی است که ممکن است نه از آنها لذت ببرد و نه تمایلی به داشتن آنها داشته باشد، اما سعادت وی بستگی کامل به برخورداری از چنین شرایط و امکاناتی در جهان خارج دارد.
در مجموع، با توجه به آرای شهید مطهری میتوان گفت: نظریه فهرست عینی از این نظر که به عوامل خارجی توجه میکند، صحیح است، اما اینکه اسلام چه عوامل خارجی را برای سعادت لازم شمرده و کدام را رکنی و کدام را غیررکنی میداند، نیازمند پژوهشهای مستقل دیگری است.
بررسی خانواده با قرائت اسلامی نشاندهنده انطباق کامل آن با نظریه مطرحشده در این مقاله؛ یعنی نظریه تلفیقی سعادت در اسلام است؛ بدینمعنا که خانواده اسلامی منبع مهمی برای کسب لذت، ارضای امیال انسانی (میل جنسی، فرزنددارشدن و مورد علاقه واقعشدن) و ارائهکننده فهرست عینی از نیازهای انسان برای رسیدن به رفاه است که انسان را در مسیر کمال خود قرار میدهد.
خانواده اسلامی، تولیدکننده کالاهای غیرمادی متنوعی است که هم برای انسان ایجاد رفاه میکند و هم وی را در رسیدن به کمال انسانی خود یاری میدهد.
اشاره کرد که عمده آنها تنها در چارچوب خانواده قابل دستیابی هستند و تخریب بنیان خانواده، موجب کاهش تولید این کالاهای غیرمادی و لذا کاهش از رضایت از زندگی میشود؛ با اینکه ممکن است تولید کالاهای مادی در جامعه نیز افزایش یافته باشد.