چکیده:
با شروع جنگ جهانی اول در میان دول اروپایی در ۶ اوت ۱۹۱۴/ ۱۳ رمضان ۱۳۳۲ ۰.ق متفقین و
متحدین در برابر یکدیگر صفآرایی کرده و بهموازات آن» فعالیتهای سیاسی و نظامی دو گروه یعنی
روس و انگلیس از یکسو و همچنین آلمان و عثمانی از سوی دیگر؛ در ایران شدت گرفت. در این
علیرغم آنکه دولت ایران به رئیسالوزرایی مستوفیالممالک در جنگ اعلام بیطرفی نمود اما کشور؛
مورد تهاجم شدید بیگانگان قرار گرفت و هرکدام از این نیروهای متخاصم؛ گوشهای از ایران را تحت
سیطره و نفوذ خود قرار دادند. کرمانشاه یکی از مهمترین شهرهای مرزی ایران بود که در طول جنگ
جهانی اول» آسیبهای فراوانی دید. در این جنگ بزرگ. ایلات و طوایف کرمانشاهان مستقیما وارد
جنگ شده و نیروهای متفقین و متحدین نیز هرکدام با روش و شیوه خاص خود سعی داشتند که
آنها را بهسوی خود بکشانند.
بنابراین هدف از این مقاله بررسی اوضاع کرمانشاه در جنگ جهانی اول از ورود نیروهای عثمانی تا
تشکیل دولت موقت ملی» با تکیهبر نقش ایلات و طوایف میباشد که با روش توصیفی - تحلیلی و بر
اساس منابع اسنادی و کتابخانهای نگاشته خواهد شد.
خلاصه ماشینی:
البته عثمانیها و آلمانیها پیش از حکومت امیرمفخم، به اشکال گوناگون فعالیتهای خود را آغاز کرده بودند بهطوریکه امیرمفخم طی تلگرافی به تاریخ 18 ربیعالاول 1333 به وزارت امور خارجه ایران اطلاع داد که عثمانیها برای دعوت مردم به اتحاد اسلام و شورش علیه متفقین، اقدام به انتشار و توزیع اوراق چاپی در شهر کردند ولی با ورود او اینگونه اعمال قطع شد (کتاب سبز، 1363: 92-93) این در حالی بود که دولت ایران بر امر بیطرفی خود در جنگ جهانی اصرار داشت.
"/> که در نظر دولت ایران اخلالگر محسوب میشدند را روانه ایران سازند لذا آنها را تا نزدیکی مرز غربی ایران آوردند اما دولت ایران به این اقدامات اعتراض کرد و با مذاکره با «رویس»؛ وزیرمختار آلمان در ایران، سالارالدوله را مراجعت دادند؛ ولی امیر حشمت به قصر شیرین و سپس کرمانشاه وارد شد و بعد از یک ماه اقامت در آن شهر، به تهران رفت (اولسون، 1380: 180: 125؛ بیگلری، 1374: 2/ 706).
رئوف بیگ ضمن مذاکره با «صمصام الممالک» حاکم قصر شیرین، خواهان ورود به ایران و ایجاد پایگاههای نظامی از قصر شیرین تا کرمانشاه شد اما ناکامی وی در این کار؛ او را مصمم ساخت که به زور وارد خاک ایران شود و به همین خاطر نیز اقدام به تحرکات مرزی نمود (گرگه، 1377: 1 / 139؛ سنجابی،1380: 240).
خود سلیمان خان کلهر نیز که بهتازگی از زندان امیرمفخم آزاد شده بود، یک روز پس از ورود رئوف بیگ به کرند؛ با ارسال تلگرافی به وزارت داخله، ضمن اظهار اطاعت و فرمان پذیری از شاهنشاه ایران، حمایت قاطع خود را از اردوی اتحاد اسلامی (به دلیل اعتقادات اسلامیاش) اعلام کرد.