چکیده:
تا سال 1389 تنها نوع خاصی از قرارداد مرابحه در قالب فروش اقساطی در قانون عملیات بانکی بدون ربای ایران وجود داشت. در این سال و با تصویب قانون برنامه پنجم توسعه، قراردادهای مرابحه، خرید دین و استصناع به فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا اضافه شد. پیرو آن هیات وزیران با پیشنهاد بانک مرکزی و به استناد ماده 98 قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه مصوب 1389، آیین نامه قرارداد مرابحه را به شکل ذیل ابلاغ کرد مرابحه قراردادی است که به موجب آن عرضه کننده، بهای تمام شده اموال و خدمات را به اطلاع متقاضی می رساند و سپس با افزودن مبلغ یا درصدی اضافی به عنوان سود، آن را به صورت نقدی، نسیه دفعی یا اقساطی، به اقساط مساوی و یا غیر مساوی در سررسید یا سررسیدهای معین به متقاضی واگذار می کندصنعت بانکداری برای پاسخ به نیازهای جامعه، هر روز گامی به پیش میگذارد و ابزارهای نوی ارائه میکند. در همین راستا درصدد نگارش این موضوع برآمدیم و قصد داریم عقد مرابحه را در نظام بانکی کشور بر اساس بانکداری بدون ربا و بانکداری اسلامی مورد مطالعه عمقی و دقیق قرار دهیم.
خلاصه ماشینی:
ابن¬سنان از امام صادق (ع) نقل می¬کند که از ایشان سوال شد: مردی سراغ من می¬آید و قصد معامله طعام یا قصد انجام بیع نسیه دارد و آن کالا را من ندارم، آیا جایز است که من آن کالا را برای او بفروشم، به این صورت که قیمت را با او تمام کنم، سپس از جایی دیگر خریداری کنم، بعد به او بفروشم؟ امام (ع) فرمود: اشکالی ندارد.
این گروه از فقها افزون بر صدق عرفی بیع بر فروش خدمات و منافع به روایت¬هایی نیز استدلال می¬کنند؛ مانند روایت اسحاق بن عمار که نقل می¬کند: «از امام (ع) درباره فردی که خانه¬ای را در اختیار دارد و می¬فروشد در حالی که خانه مال وی نیست، پرسیدم.
بند دوم: شیوه های اجرایی قرارداد مرابحه بانکی در بانکداری اسلامی برای این¬که از یک سو قرارداد مرابحه درست اجرا شود و از سوی دیگر بانک با مخاطرات و ریسک¬های پیش گفته مواجه نشود، می¬توان از شیوه¬های زیر استفاده کرد: انعقاد قرارداد مرابحه سه جانبه:در مواردی که موضوع قرارداد مرابحه کالای با قیمت زیاد است، مانند خرید و فروش زمین، ساختمان، تأسیسات، خط تولید، کشتی، هواپیما، پس از انجام تشریفات تعیین کالا و شناسایی فروشنده اصلی و توافق روی قیمت و نرخ سود، از فروشنده اصلی و مشتری بانک دعوت می¬شود در موعد مشخصی در بانک حاضر شوند و قرارداد خرید بانک و فروش مرابحه در یک مجلس و بدون فاصله منعقد می¬شود.
فروش مرابحه¬ای نسیه: بانک ناشر با پرداخت قیمت، کالاها و خدمات خریداری شده را تملک کرده، سپس در جایگاه فروشگاه الکترونیکی اعتباری آن¬ها را با در نظر گرفتن سود بانکی به¬صورت بیع مرابحه نسیه به دارنده کارت می¬فروشد، 4.