چکیده:
قاچاق کالا در ایران از حجم و گستره بالایی برخوردار است، بهگونهای که بسیاری از مناطق کشور را در برگرفته و آثار سویی بر تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی دارد. در گسترش آن عوامل متعددی دخالت دارند که شناخت آنها میتواند در واپایش (کنترل) و جلوگیری از این پدیده مؤثر باشد. بهمنظور پاسخ به سؤال اصلی تحقیق (عوامل مؤثر بر قاچاق کالا در ایران کدامند و چه تأثیری بر عدم تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی دارد؟) از طریق بررسی مبانی نظری و مطالعات پیشین، 30 عامل اثرگذار بر پدیدة قاچاق کالا که مانع از تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی نیز میشوند، شناسایی شد و پس از تحلیل عاملی اکتشافی، 12 عامل اثرگذار شناسایی شده و در قالب سه دستة «اقتصادی»، «سیاسی - امنیتی» و «اجتماعی – فرهنگی» طبقهبندی شدند. سپس عوامل بالا از طریق روش تحلیل سلسله مراتبی با مقایسه زوجی رتبهبندی شدند. پنج عامل مهم که به ترتیب بالاترین رتبهها را کسب کردند، عبارت است از : «تعرفة بالای گمرکی»، «بیکاری و توسعه نیافتگی مناطق مرزی»، «خطرپذیری پایین قاچاق»، «مناطق آزاد و بازارچههای مرزی» و «یارانه».
The smuggling of goods in Iran has a high volume It covers many parts of the country and has Side effects are on the realization of the objectives of the resistance economy. There are several factors involved in expanding it that knowing them can be effective in controlling and preventing this phenomenon. The original question plan in this research is “What are the factors affecting smuggling in Iran and what impact does it have on the non-fulfillment of the objectives of the resistance economy?” In order to answer the research question through the review of theoretical foundations and previous studies, 30 factors affecting the smuggling phenomenon they also prevent the realization of the objectives of the resistance economy were identified. After Exploratory factor analysis twelve effective factors have been identified and classified into three categories: economic, political, security, and socio-cultural. Then the above factors were ranked by Analytical Hierarchy process and pair comparison. The five most important factors that rank high rankings are: High customs tariffs, unemployment and underdevelopment of border areas, low risk smuggling, free zones and border markets and subsidies.
خلاصه ماشینی:
به منظور پاسخ به سؤال اصلي تحقيق (عوامل مؤثر بر قاچاق کالا در ايران کدامند و چه تأثيري بر عدم تحقق اهداف اقتصاد مقاومتي دارد؟) از طريق بررسي مباني نظري و مطالعات پيشين ، ٣٠ عامل اثرگذار بر پديدة قاچـاق کـالا که مانع از تحقق اهداف اقتصاد مقاومتي نيز ميشوند، شناسايي شد و پس از تحليل عاملي اکتشـافي، ١٢ عامل اثرگذار شناسايي شده و در قالب سه دستۀ «اقتصادي»، «سياسي - امنيتي» و «اجتماعي – فرهنگي» طبقه بندي شدند.
(گزارش کميته الگوي اسلامي، ايراني پيشرفت ، ١٣٩٣) اين پژوهش با هدف شناسايي و رتبه بندي عوامل شکل گيري پديدة قاچـاق کـالا، در پـي ارائۀ راهکارهاي سازنده به منظور کاهش پيامدهاي امنيتي آن در راستاي تحقق اقتصاد مقـاومتي است .
١٥١ جدول شمارة (٥) عوامل مؤثر بر قاچاق کالا (به تصویر صفحه رجوع شود) در ادامه با استفاده از مقايسه هاي زوجي، هر عامل که بـر عـدم تحقـق اهـداف اقتصـاد مقاومتي تأثير بيشتري داشت ، دو به دو مقايسه گرديدند و سپس با استفاده از اوزان به دست آمده از پرسشنامه AHP براي ابعاد و مؤلفه هاي مختلف ، عوامل مؤثر بر قاچـاق کـالا را کـه باعث عدم دستيابي به اقتصاد مقاومتي ميشود، رتبه بندي شدند که در جدول شـمارة شـش مشاهده ميشوند.
براي تحقق هدف پژوهش ، از طريق بررسي مباني نظري و مطالعات پيشين ، ٣٠ عامل اثرگذار بر پديدة قاچاق کـالا کـه مانع از تحقق اهداف اقتصاد مقاومتي نيز ميشوند، شناسايي شدند.
حال پس از شناسايي ١٢ عامل مهم که بر قاچاق کالا مؤثر بودنـد، بـا مقايسـۀ زوجي بين اين عوامل ، ٦٧ مقايسه زوجي صورت گرفت تا مشخص شود که کدام عامل در عدم تحقق اقتصاد مقاومتي تأثير بيشتري دارند.
)6( Schneider, F & Enste, D, )2000(, Shadow Economies around the World Size, Causes and Consequences.