چکیده:
: ادبیات دفاع مقدس، یکی از شاخههای اصلی ادبیات انقلاب اسلامی بوده که شایسته و نیازمند مطالعة جدی، ازجانب نسل جوانِ اهل پژوهش است؛ زیرا به آنان یاری میدهد تا ابعاد مبهم و پیچیدة اندیشههای نو ملی و مذهبی، اعتقادی، فرهنگی و اجتماعی را مورد پژوهش قرار دهند. ادیبان و شاعران متعهد این سرزمین، تمام هنر و استعداد خود را در آفرینش حماسههای این دوره بهکارگرفتند و به عرصة تماشا گذاشتند و با تلاش آنان، ادبیاتی ایجاد شد که به ادبیات دفاع مقدس معروف است که به ادبیات فارسی، پویایی، سمتوسو و معنویتی دوچندان بخشید و در تغییر ذهنیت و جهانبینی شاعران و ادیبان اثرگذار بود. شاعران در این دوره، از قالبهای متنوعی برای بیان احساسات خویش در قالب شعر، در غزل، قصیده، مثنوی و غیره به طبعآزمایی پرداختند. مقالة حاضر بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، ضمن نگرشی بر مبانی این نوع ادبیات، به تبیین قالبهای بهکارگرفتهشده در شعر دفاع مقدس، با بیان نمونههایی از هریک، پرداخته و خواننده را در درک درست موضوع یاری رساند. نتایج پژوهش، نشانگر آن است که زبان این ادبیات، بهدلیل کاربرد لغات و اصطلاحات کهنه و نو دارای تنوع است. رعایت درست قواعد صرفونحو کلمه و کلام و دوربودن از ضعف تألیف و غرابت استعمال واژگانی و همچنین پرهیز از اطنابهای بیمورد و حذفهای بیجهت، از خصوصیات سبکی ادبیات دفاع مقدس است.
The Holy Defense Literature is one of the main branches of the Islamic Revolution literature, which deserves serious study, especially by the young generation; because, it helps them to cover the vague and complex aspects of new national, religious, cultural and social ideas. The committed devotees and poets of this land used all their arts and talents to create the epic of the era and watched them. With their efforts, literature was created that is known as the holy defense literature that refers to Persian literature, dynamics, and heightened spirituality and influenced the change in the mentality and worldview of poets and literati. During this period, poets gave a variety of forms to express their feelings in the form of poetry in Ghazal, Qasi, Masnavi, and... The present article seeks to explain the foundations of this type of literature, to explain the molds used in the holy defense poetry, with examples of each of them, and to help the reader to understand the matter properly.
خلاصه ماشینی:
ادیبان و شاعران متعهـد این سرزمین ، تمام هنر و اسـتعداد خـود را در آفـرینش حماسـه هـای ایـن دوره به کارگرفتند و به عرصۀ تماشا گذاشتند و با تلاش آنان ، ادبیاتی ایجاد شـد کـه بـه ادبیات دفاع مقدس معروف است که به ادبیات فارسـی، پویـایی، سـمت وسـو و معنویتی دوچنـدان بخشـید و در تغییـر ذهنیـت و جهـان بینـی شـاعران و ادیبـان اثرگذار بود.
مقالۀ حاضر بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، ضـمن نگرشـی بر مبانی این نوع ادبیات ، به تبیین قالب های به کارگرفته شده در شعر دفاع مقـدس ، با بیان نمونه هایی از هریک ، پرداخته و خواننده را در درک درست موضوع یـاری رساند.
حماسه و عرفان ، تشویق ، ترغیب ، تحقیر، شهید و شهادت ، ایثار و شهادت طلبی ، عناصر دینی آمیخته با صبغه هـای ملـی و وطنـی، ویژگی ادبیات دوران دفاع مقدس بوده و یادآوری خـاطرات رزمنـدگان و حفـظ یـاد شـهدا و ارزش ها و بیان اندوه و سوگ همراه با عاطفه و انتقاد، محتوای دورٔە دوم ادبیات دفـاع مقـدس است .
غزل در ستون افقی و عمـودی، شـعری دارای چنـان نظمـی است که دیگر تک بیت معنا ندارد و حتی ارزش و جلوه ای هم ندارد و هر بیتی کـه اضـافه باشد در شعر جایگاهی ندارد؛ بنابراین ، باتوجه به سابقۀ لحـن حماسـی در غـزل از قـرون گذشته حتی در شعر مولانا و بیدل و بعضی دیگر که لحن حماسی دارند، باید دفاع مقدس را بستر اصلی این قالب با این نوع محتوا دانست .