چکیده:
آفرینش انسان بهعنوان احسن الخالقین، سوال درباره دیگر موجودات را در ذهن بهوجود میآورد. برای دستیابی به پاسخ این پرسش و شناسایی این موجودات بر اساس آیات و روایات، درمییابیم که قبل از حضرت آدم (ع) مخلوقات متعددی همچون ملائکه، ابلیس، جنّ و نسناس می-زیستهاند. در این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و پس از مطالعه و بررسی آیات و روایات و منابع تفسیری ـ روایی، وجود مخلوقات ماقبل آدم (ع) ثابت شده است. بر این اساس، در آفرینش برخی از مخلوقات قبل از آدم (ع) اتفاق نظر بوده؛ اما در برخی دیگر، اختلاف نظر وجود دارد. برخی از محققان با استناد به روایات، وجود نسناس قبل از آفرینش آدم (ع) را انکار کردهاند. در این نوشتار، با بررسی نظرات علمای لغت و دقت در روایات ذکر شده در کتب تفسیری و روایی ذیل بحث آفرینش آدم (ع)، وجود نسناس به اثبات رسید. همچنین ضمن اثبات آفرینش عناصر و مخلوقات متعددی پیش از آدم (ع)، با استناد به روایات، وجود عوالم و آدمهای متعددی قبل از آدم (ع) اثبات شد. بر این اساس، همچنانکه نسل کنونی آدم (ع) که اولین نسل آدمها نبود، آخرین نسل نیز نخواهد بود.
خلاصه ماشینی:
(جوادی آملی، 1388، ج ۳ ، ص 60) در روایتی از امام باقر علیهالسلام درباره تأویل این آیه «أَ فَعَيِينا بِالْخَلْقِ الْأَوَّلِ بَلْ هُمْ فِي لَبْسٍ مِنْ خَلْقٍ جَدِيدٍ» (ق، ۱۵)، سوأل شد حضرت در پاسخ افزون بر بیان فوق فرمودند: «أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا أَفْنَى هَذَا الْخَلْقَ وَ هَذَا الْعَالَمَ، وَ سَكَنَ أَهْلُ الْجَنَّةِ الْجَنَّةَ وَ أَهْلُ النَّارِ النَّارَ، جَدَّدَ اللَّهُ عَالَماً غَيْرَ هَذَا الْعَالَمِ، وَ جَدَّدَ خَلْقاً مِنْ غَيْرِ فُحُولَةٍ وَ لَا إِنَاثٍ يَعْبُدُونَهُ وَ يُوَحِّدُونَهُ، وَ خَلَقَ لَهُمْ أَرْضاً غَيْرَ هَذِهِ الْأَرْضِ تَحْمِلُهُمْ، وَ سَمَاءً غَيْرَ هَذِهِ السَّمَاءِ تُظِلُّهُمْ، لَعَلَّكَ تَرَى أَنَّ اللَّهَ إِنَّمَا خَلَقَ هَذَا الْعَالَمَ الْوَاحِدَ أَوْ تَرَى أَنَّ اللَّهَ لَمْ يَخْلُقْ بَشَراً غَيْرَكُمْ؟ بَلَى وَ اللَّهِ لَقَدْ خَلَقَ الْفَ الْفَ عَالَمٍ، وَ الْفَ الْفَ آدَمٍ، أَنْتَ فِي آخِرِ تِلْكَ الْعَوَالِمِ وَ أُولَئِكَ؛ پس از آنکه این عالم به پایان رسید و خداوند به حساب خلق رسیدگی فرمود خلق دیگری را آغازخواهد کرد که او را پرستش کنند و زمین و آسمانی غیر از اینها برای آنان میگستراند، و هزاران هزار عالم و آدم قبل از شما خلق شده بود و شما در این مجموعه خلقت در آخرین عوالِم و آدمها قرار دارید.